از زمان عرضه سری اول کامپیوترهای اپل با تراشه M1 در سال 2020، نزدیک به 2 سال می‌گذرد. اپل در این دو سال با بروزرسانی این تراشه و افزایش قدرت و بهینه‌سازی مصرف انرژی آن در سال 2021، ادعای عجیبی داشته که در مقالات پیشین به خصوص در مقاله بررسی مک‌بوک پرو 2021 به آن پرداختیم و این ادعا “پرقدرت‌ترین پردازنده دنیا” است. ما هم پیش از این تصور می‌کردیم واقعا چنین است. حال با معرفی تراشه جدید M2 اپل که در کامپیوترهای نسل بعدی، پاییز امسال عرضه می‌شود بر آن شدیم تا صحت این ادعاهای اپل را بسنجیم. بدیهی است ما هرگز اهل تعصب برند و سایر تعصبات مضحک نیستیم و هدف از نگارش این مقاله، بررسی این ادعاست و نتیجه‌گیری نهایی و بررسی داده‌ها به عهده خوانندگان محترم است. پس با هلومگ همراه باشید.

پیش از شروع بررسی، ابتدا یک اصطلاح و یک موضوع را توضیح بدهیم.

اصطلاح گرافیک مجتمع یا Integrated Graphic به پردازنده گرافیکی گفته می‌شود که با پردازنده اصلی در یک قطعه تولید شده و به آن چیپ یا تراشه می‌گویند. البته اپل پا را فراتر نهاده و رم کامپیوترهای خود را هم در آن تلفیق کرده است. پس تراشه M1 و M2، هم دارای پردازنده اصلی که می‌تواند از 8 هسته به بالا باشد، هم دارای پردازنده گرافیکی که می‌تواند از 8 هسته گرافیکی به بالا باشد و رم کامپیوتر که آن هم می‌تواند از 16 گیگابایت به بالا باشد، تشکیل شده است.  یک نمونه گرافیک مجتمع پردازنده 12400 اینتل است که گرافیک اینتل در آن تلفیق شده است.

و اما موضوعی که می‌خواهیم توضیح دهیم در مورد نوع ادعای اپل است. در ویدیوی معرفی سال 2021، اپل تراشه خود را سریعترین تراشه جهان می‌نامد.

اما بر چه اساسی؟ بر طبق گفته‌های همین ویدیو، بر اساس Industry Standard Benchmark است. به معنی استانداردهای بنچ‌مارک شرکتی.

اپل هیچ اطلاعاتی از معیارهای این بنچ‌مارک گرفتن ارائه نمی‌دهد و فقط به نمایش نموداری بسنده می‌کند که ادعا می‌کند از نسل قبلی مک با پردازنده اینتل یا نسل قبل M1 چقدر سریع‌تر است یا گاهی با کامپیوترهای پی‌سی مقایسه می‌کند ولی آیا جواب کاربر را می‌دهد؟ آیا این نتایج در نرم‌افزارهای کاربران تغییر ایجاد می‌کند؟

سالهاست معیار کاربران برای سنجش سخت‌افزار، در زمان استفاده از نرم‌افزارهای کاری آنهاست مانند سینمافوردی، بلندر، افترافکت، پریمیر پرو و … و هر کدام از این نرم‌افزارها قابلیتی برای سنجش توانایی سخت‌افزاری دارند و با عددهایی که میزان محاسبات آنها در ثانیه را مشخص می‌کند برای آنها اسکور یا رتبه اختصاص می‌دهد. این رتبه در شرایطی باید باشد که هیچ برنامه اضافی باز نبوده (بهترین حالت بعد از ری‌استارت سیستم است تا رم کامپیوتر فقط با برنامه‌های ضروری پر باشد و بقیه حافظه به نرم‌افزار بنچ‌مارک اختصاص داده شود تا رتبه درست‌تری به دست دهد) و تنظیمات ذخیره انرژی غیرفعال باشد.

به همین دلیل بر آن شدیم تا صحت گفته‌های کمپانی اپل را با نرم‌افزارهای کاری و در دنیای واقعی بسنجیم چرا که هدف از خرید، کار با همین نرم‌افزارهاست و رتبه‌های خیالی به درد هیچ‌کس نخواهد خورد و سیستم کاری باید خود را با همین نرم‌افزارها نشان دهد.

تعیین نوع بنچ‌مارک از اپل و پی‌سی

ابتدا به سراغ اولین ادعا می‌رویم که اپل در ویدیوی معرفی Ultra M1 در رویداد معرفی تولیدات جدید در سال 2021، مدعی شده گرافیک مجتمعی در تراشه M1 ساخته، 200 وات انرژی کمتری نسبت به 3090 مصرف می‌کند در عین حال به همان نسبت قدرت بیشتری دارد. یعنی به نسبت انرژی مصرفی، کار بیشتری انجام می‌دهد. با این حال در قسمت پایین ویدیو نوشته است که این مقایسه در برابر یک کامپیوتر با پردازنده 12900K و کارت گرافیک 3090 بوده است.

اما این مقایسه توسط چه برنامه‌ای و به چه روشی گرفته شده مشخص نیست. پس با برنامه‌های GeekBench 5 و Blender و… تست توان و سرعت رندر از مک‌پرو با پردازنده M1 Ultra و یک سیستم کامپیوتری با پردازنده‌ 12900K و کارت گرافیک ایسوس 3090 می‌گیریم.

تست اول: OpenCL

همانطور که در تصاویر زیر می‌بینید تست OpenCL کارت گرافیک 3090 رقم 223281 است و تست OpenCL کارت گرافیک M1 Ultra برابر 87794.

کسانی که با این کامپیوتر مک کار کرده‌اند به خوبی می‌دانند که این رتبه یکی از بالاترین رتبه‌هایی است که کاربران توانسته‌اند از تراشه M1 Ultra به دست آورند.

تست دوم: تست رتبه Metal در M1 Ultra و Cuda در 3090

هر شرکت سازنده کارت گرافیک برای پردازش‌های سنگین، تعدادی هسته پردازش موازی بر طبق معماری مورد نظر خود ساخته است و تا حدودی می‌شود گفت تعداد این هسته‌ها و نوع معماری آنها در هر نسخه کارت گرافیکِ شرکت سازنده، در اجرای برنامه‌ها و بازی‌های سنگین موثر است (اما نه فقط دلیل قطعی، بلکه عوامل دیگری هم موثرند). انویدیا از هسته‌های پردازشی کودا با معماری متفاوتی نسبت به هسته‌های پردازشی استریم شرکت AMD استفاده می‌کند.

کاربرد اینها یکی است فقط نوع آنها فرق می‌کند ولی هدف نهایی، پردازش دستورهای گرافیکی سنگین است و در هر برنامه، کیفیت و سرعت خروجی، ملاک عملکرد آن کارت گرافیک است. بنابراین، اپل هم معماری متفاوت ولی با کاربردِ یکسان، نسبت به ای‌ام‌دی و انویدیا ایجاد کرده و نام این هسته‌های پردازش موازی را متال گذاشته است.

مقایسه بنچ‌مارک کودا و متال

در اینجا می‌بینید که رتبه پردازش موازی متال برابر است با 102503.

و رتبه کودای کارت گرافیک 3090 نیز برابر است با 256430.

ناگفته پیداست اگر شما هم با سخت‌افزارهای مشابه اقدام به رتبه‌گیری کنید به اعدادی بسیار نزدیک به همین اعداد دست خواهید یافت. زیرا شرایط نرم‌افزاری برای هیچ دو سیستمی برابر نیست بنابراین دقیقا به این اعداد دست نخواهید یافت ولی به رقمی بسیار نزدیک یا کمی بیشتر یا کمی کمتر خواهید رسید.

با مقایسه این رتبه‌ها می‌بینید در بخش پردازش موازی (Cuda و Metal)، کارت گرافیک 3090 بر خلاف آنچه اپل ادعا کرده، 224.2 درصد و در بخش OpenCL، 257.9 درصد از تراشه M1 Ultra سریع‌تر است. با این اوصاف نزدیک‌ترین کارت گرافیک به تراشه M1 Ultra، کارت 3060 است که آن هم در بخش پردازش موازی 3.5 درصد و در بخش اوپن‌سی‌ال، 20.7 درصد سریع‌تر است. تنها کارت گرافیک انویدیا که M1 Ultra توانسته شکست دهد کارت گرافیک 3050 است که نسبت به M1 Ultra، 28 درصد در پردازش موازی و 15 درصد در بخش اوپن‌سی‌ال، از آن ضعیف‌تر است.

حال نتیجه رقابت این دو پردازشگر گرافیکی را با برنامه محبوبِ اوپن‌سورس بلندر مقایسه می‌کنیم. نرم‌افزار سه‌بعدی‌ساز جامع Blender، یک ابزار بنچ‌مارک دارد که هر دو نسخه مک و ویندوز آن در دسترس است.

نتیجه رندر سه صحنه سه‌بعدی هیولا، سمساری و کلاس درس با نرم‌افزار بلندر به ترتیب رتبه‌های 2788، 1627 و 1423 است. حال نتیجه رندر این سه صحنه در اپل M1 Ultra برابر است با 568، 278 و 273.

همینطور که مشخص است قدرت پردازش پردازنده‌ 12900K با کارت گرافیک 3090 در مقابل تراشه M1 Ultra برای این سه صحنه به ترتیب 489، 580 و 510 درصد سریع‌تر انجام شده است. حتی در مقایسه با کارت گرافیک 3050، این کارت گرافیک به ترتیب 35، 70 و 46 درصد قوی‌تر از M1 Ultra عمل کرده است.

با این مقایسه اپل چه برتری می‌تواند داشته باشد؟ طبق ادعای اپل، تراشه جدید این شرکت بسیار کم مصرف است و این ادعا را بررسی کردیم و مشخص شد در زمان رندر صحنه‌های هیولا، سمساری و کلاس‌ درس، مصرف کل کامپیوتر اپل بین 83 تا 89 وات و مصرف کامپیوتر PC در زمان رندر این سه صحنه بین 440 تا 455 وات بوده است. پس اگر قدرت کامپیوتر را کاهش دهیم تا به رتبه‌هایی که تراشه M1 Ultra به دست آورده برسیم به توانی در حدود 95 تا 100 وات خواهیم رسید.

بنابراین تنها ادعای درست اپل، مصرف انرژی به نسبت کار انجام شده درست خواهد بود ولی نه به آن شکلی که ادعا می‌کند. بهای این صرفه‌جویی، اختلاف هزار دلاری با کارت گرافیک 3050 دارد. یعنی شما با داشتن کارت 3050 عملکرد سریع‌تری نسبت به اپل خواهید داشت و نیاز به هزینه هزار دلاری نیست و تنها با 60 دلار آن را به دست می‌آورید. این تراشه هرگز به اندازه پردازنده اینتل و گرافیک 3090 انویدیا قدرتمند نیست و فقط در شرایط برابر مصرف برق کمتری دارد.

مصرف برق لحظه‌ای این PC روی پاور آن نوشته شده است: 452 وات

در آخرین تست با برنامه Vray (نرم‌افزار محبوب رندر صحنه‌های سه‌بعدی تقریبا در تمام برنامه‌های سه‌بعدی‌ساز) را انجام می‌دهیم. در تست رندر صحنه سه‌بعدی با کارت گرافیک 3090 نتایج به این شکل است:

 و در تست رندر همین صحنه با M1 Ultra عدد زیر به دست آمد:

اختلاف این دو عدد 2098 و 485، حدود 4.3 برابر سریع‌تر بودن کارت 3090 را نشان می‌دهد. حتی کارت گرافیک 3050 هم 13.4 درصد از M1 اولترا بهتر عمل کرد. جالب اینجاست کامپیوتر اپل این بار مصرف برق بیشتری نسبت به صحنه بلندر داشت:

دیگر نیازی به توضیح اضافه نیست که ادعای اپل دروغی بیشتر نبوده و با نمایش این نمودار سعی در فریب مخاطب می‌کند. نموداری که با حیله می‌خواهد کامپیوتر ضعیف را قوی‌ نشان دهد. شاید ادعادی 200 وات کمتر درست باشد ولی قطعا سمت راست نمودار یعنی سریع‌تر از قوی‌ترین کارت گرافیک بازار یعنی 3090، درست نیست و فقط به نسبت کاری که انجام می‌دهد برق کمتری مصرف می‌کند.

نکته عجیب دیگر اینجاست که کارت 3090 در بازی قوی‌ترین نیست و در برخی بازی‌ها 6900XT محصول AMD قوی‌تر ظاهر می‌شود ولی اپل اختصاصا 3090 را هدف گرفته است. شاید قصد درگیری مستقیم با شرکت سابق خود را ندارد چرا که کاربران زیادی با محصولات گذشته اپل با کارت‌های گرافیک AMD خاطرات خوبی دارند و نتایج قابل قبولی داشتند.

قسمت تاریک ماجرا اینجاست. چرا کاربران زیادی در شبکه‌های اجتماعی به خصوص یوتیوب سعی در نشان دادنِ قوی بودنِ تولیدات جدید اپل دارند؟ آیا آنها اینفلوئنسر ناشناخته اپل هستند؟ این را می‌دانیم اپل، مارکتینگ بسیاری قوی دارد اما به وضوح مشخص است صدای کسانی که این دروغ را افشا می‌کنند شنیده نمی‌شود و بازدید ویدیوهای تست واقعیِ قدرتِ سخت‌افزارِ اپل بازدیدهای کمی می‌خورد و در نتایج جستجو به سختی پیدا می‌شود.

آنچه خواندید و مشاهده کردید نتایج تست قدرت سخت‌افزاری قوی‌ترین کامپیوتر حالِ حاضرِ اپل با قوی‌ترین کامپیوتر پی‌سیِ بازار بود که توسط افرادی در سراسر جهان انجام شده‌ و نتایج‌شان را به اشتراک گذاشته‌اند.