همه شخصیت‌ها در فیلم‌ها یا سریال‌ها، بدون شک با روایت یا قصه فیلم و سریال مرتبط‌اند. زمانی که شخصیت‌ها و داستان یک روایت نتوانند با هم ارتباط برقرار کنند و در نتیجه نتوانند مخاطب را به خود جذب کنند و احساس کنجکاوی و هم‌دلی را در آن‌ها برانگیزند، روایت به نوعی به مسئله‌ای عجیب برای مخاطب تبدیل می‌شود. این موضوع باعث از بین رفتن ارتباط عاطفی و تعاملی میان آنها می‌گردد. در نتیجه، تمام ظرفیت‌ها و تدابیر فنی و اجرایی که اختیار شده، به‌طور عمده بی‌اهمیت می‌شود، زیرا عدم وجود انگیزه برای پیروی از داستان، موجب از دست رفتن کارکرد آن می‌گردد. این بخش کوچکی از نقد سریال گناه فرشته بود. در ادامه با ما همراه باشید تا این سریال را بیشتر بررسی کنیم.

گناه فرشته از دیدگاه منفی

دو نقد جدی به سریال گناه فرشته شده است. اولی فیلمنامه “بد” است. “گناه فرشته” با دوگانگی‌های خوب و بد، با مناظرات طولانی و کلیشه‌ای و شخصیت‌پردازی‌های کاملاً منسوخ، از زمان‌ عقب افتاده است، حتی از سریال‌های تلویزیونیِ مضمون‌گرای دهه‌ی گذشته.

بسیاری از افراد می‌گویند توقعات ما از این اثر بالاتر بود. دوگانگی‌های اصلی سریال، حامد تهرانی (شهاب حسینی) و مهتاب محتشم (لادن مستوفی)، به شکلی ناگهانی و بدون مقدمه، به نمایش گذاشته شده‌اند. مهتاب، در حیاط خانه‌ی نوید (امیر آقایی) اظهار می‌کند که باید به او حق بدهند که از پرونده کنار بکشد، زیرا همسرش در کنار او است، ولی با یک بریدن به صحنه‌ی بعدی می‌رویم و مهتاب به طور غیرمنطقی و ناامیدکننده به تصمیم قاطعی برای مقابله با شوهرش می‌رسد. این تغییر اساسی در کاراکتر در کجای داستان رخ می‌دهد که ما از آن مطلع نشده‌ایم؟

آیا این تقابل، مهمترین موتور محرک داستان نیست؟ مهتاب در جایی دیگر به حامد می‌گوید که او همیشه در مقابل افق‌های بلند شغلی زنش محدودیت‌هایی داشته است. این حرف از کجا می‌آید؟ مطمئن باشید، فرایند ترسیم کردن چنین تقابل‌هایی پیچیده است.

در واقع برای شکل‌دهی به این تقابل، مقدمه‌های فراوانی لازم است. اما وقتی به سراغ شخصیت‌های دیگر می‌رویم، وضعیت بدتر می‌شود. شخصیت پدر حامد تهرانی، یک پیرمرد کمیاب و گوشه‌گیر است که از راه دور ماجراها را مدیریت می‌کند، اما واقعا او چه کسی است؟

این پیرمرد در یک قسمت مولانا می‌خواند و در قسمت دوم پیانو می‌‌نواخت. این علاقه‌ها شاید جمع‌ناپذیر باشند، اما به ما نشان می‌دهد که “شخصیت” در اینجا وجود ندارد. با یک گریم اغراق‌آمیز، دیالوگ‌ها به صورت اجباری وارد دهان بازیگر می‌شوند. شخصیت منفی داستان که در گذشته (توسط امیر) مشاهده می‌شود، نمونه‌ی متداول و کلیشه‌ای از شخصیت‌های بد است.

علاوه بر این زیرنویس‌های فلان‌روز که تا اعدام فرشته مانده‌اند، هیچ ارزش روایی خاصی ندارند و از یک‌جا به‌بعد بی‌اهمیت می‌شوند. چرا؟ بحثش کمی پیچیده است. فیلم‌نامه، زمان دراماتیک را به خوبی ارائه نمی‌دهد. زیرنویس هیچگاه موفق نشده است و حالا هم نخواهد شد.

دومین ضف این سریال کارگردانی و فنی بد است. صحنه‌ی دادگاه در پایلوت، نشان از ناکارآمدی کارگردانی حامد عنقا دارد. دادگاه شبیه به یک سالن همایش متروکه است که صدای آدم‌ها در فضای خالی‌اش می‌پیچد. پلان‌ها آن‌قدر دور از هم عمل می‌کنند که هیچگونه ریتمی ساخته نمی‌شود و در نتیجه، حساسیتی به وجود نمی آورند. در این سریال پر از، از این صحنه‌های باورنکردنی بود.

بررسی گناه فرشته از دیدگاه مثبت

درست است که سریال “گناه فرشته” در امور واقعی مورد بحث و نقد منفی قرار گرفت، اما در جنبه‌های نمادین و تمثیلی بسیار قوی و موثر عمل کرده است. اگر ما داستان و کارکردهای شخصیت‌ها را از دیدگاه نمادین و تمثیلی بررسی کنیم، خواهیم دید که “گناه فرشته” نه تنها یک تجربه موفق و بی‌پایان است، بلکه حتی ضعف‌های ظاهری آن نیز به عنوان نقطه قوت محسوب می‌شود و به خدمت این روایت نمادین از وضعیت انسان در عصر مدرن می‌آید.

در “گناه فرشته”، به طور جالبی “انسانیت”، با تمام ویژگی‌ها و نواحی ضعف و قدرت، در مقابل شعارها و ادعاهای پوچ دوران مدرن، به عنوان یک مسئله مطرح می‌شود. این ادعاها اغلب “خودمحوری” و “فردیت افراطی” را ترویج می‌کنند و ارزش‌های انسانی مانند “ایثار”، “عاطفه” و “دلبستگی متقابل” را به عنوان ضعف‌های انسانی تجسم می‌کنند.

شخصیت مهتاب (لادن مستوقی) تقریباً نماینده این دیدگاه است و “حامد” (شهاب حسینی) نیز حداقل تا این لحظه از زندگی‌اش، باور دارد که این اصول و ارزش‌ها مورد احترام و توجه قرار می‌گیرند. اما به نظر می‌رسد که باید این بحران، این طوفان، در زندگی آنها رخ دهد تا بفهمند که این ادعاها واقعاً بی‌ارزش هستند. وقتی که زوج درگیر زندگی مشترک و روابط عمیق می‌شوند، می‌بینند که پایبندی به اصول مانند “محبت” و پذیرش مسئولیت‌های متقابل ضروری است.

“گناه فرشته” با دقت به بطالت این دعاوی مدرن اشاره می‌کند و تفاوت میان “زن و شوهر” و “پارتنرها” را بیان می‌کند. این فیلم به خوبی نقد و تبلیغ این دعاوی مدرن را نشان می‌دهد و بر تمایز بین مفهوم‌های “زن و شوهر” و “پارتنرها” تأکید می‌کند.