درک اهمیت مدیریت زنجیره تامین مستلزم آگاهی از دامنه کامل این مفهوم و چگونگی تاثیر آن بر عملیات تجاری است. اغلب، اصطلاحات مدیریت زنجیره تامین و مدیریت لجستیک به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما در واقع مفاهیم متفاوتی هستند. در حالی که مدیریت لجستیک به نحوه مدیریت شرکت ها با هر مجموعه ای از عملیات پیچیده اشاره دارد، مدیریت زنجیره تامین به طور خاص با بهینه سازی جریان کالاها و خدمات سروکار دارد. این تابع شامل جریان فیزیکی موادی است که در تولید یک کالا یا خدمات، توسعه، تامین منابع و تولید نقش دارند. همچنین شامل جریان اطلاعات، تضمین دسترسی به داده های مورد نیاز برای انجام این فعالیت ها به موقع و منظم است.

مدیریت زنجیره تامین چیست؟

مدیریت زنجیره تامین  به مدیریت کل فرآیند تبدیل مواد خام به محصول نهایی می‌گویند. بدون زنجیره تامین، ما به مواد غذایی و محصولات بهداشتی یا اقلامی که به ما اجازه کار، مسافرت و سرگرمی را می‌دهد، دسترسی نخواهیم داشت. مدیریت زنجیره تامین شامل شبکه‌ای از تامین کنندگان است که از طریق یک فرآیند مدیریت متمرکز به هم متصل شده‌اند. هر عرضه‌کننده به‌عنوان حلقه‌ای عمل می‌کند که محصول را در امتداد زنجیره‌ای از تولید، از تأمین‌کنندگان مواد خام گرفته تا تولیدکنندگان و خرده‌فروشان، حرکت می‌دهد. در گذشته مدیریت زنجیره تأمین غیرقابل انعطاف بود. آنچه امروزه مدیریت زنجیره تأمین است تا حد زیادی نتیجه تحولات بازار، تحولات دیجیتالی و تغییر ترجیحات مصرف کننده است. در اینجا به بررسی یک نمونه می‌پردازیم:

روش‌های مختلف برای خرید: مصرف کنندگان هنگام خرید محصولات انتخاب‌های زیادی دارند. آن‌ها می‌توانند محصولات را به عنوان مثال در فروشگاه‌های فیزیکی یا آنلاین خریداری کنند.

نقش امور مالی در مدیریت زنجیره تامین

نقش امور مالی در مدیریت زنجیره تأمین برای کمک به سازمان‌ها در کشف فرصت‌های زنجیره تأمین در حال تکامل است. این شامل استفاده از فناوری پیشرفته‌ای است که داده‌های مالی و معاملاتی را به اشتراک می‌گذارد. این مشاهده به داده‌های مالی در تمام واحدهای موجود در زنجیره تامین می‌تواند به ایجاد برنامه های تامین مالی پیچیده با تمرکز بر بهینه سازی نیازمندی‌های ترازنامه و نقدینگی همه نهادهای درگیر در زنجیره تامین کمک کند. همچنین با سایر عملکردهای یک سازمان از جمله حقوقی، بازاریابی، فناوری اطلاعات و عملیات همکاری می‌کند تا ارزش عملیاتی را افزایش دهد و ریسک را به حداقل برساند.

تضمین پیش بینی و شفافیت پرداخت: با استفاده از اصول مالی و حسابداری، سازمان‌ها اطمینان حاصل می‌کنند که یک کسب و کار دارای سرمایه در گردش قوی است و مقررات و الزامات مالیاتی را برآورده می‌کند. تمدید شرایط پرداخت با ارائه شرایط پرداخت انعطاف‌پذیر برای اقلام، بخش‌های مالی در تامین‌کنندگان می‌توانند به خریداران کمک کنند تا جریان‌های نقدی خود را بهینه کنند و به تقویت رابطه خریدار و تامین‌کننده کمک کنند.

نقش مدیریت در زنجیره تأمین

مدیریت زنجیره تامین با ایجاد امکان مبادله کالا بین مشاغل و مصرف کنندگان، پایه و اساس رشد اقتصادی را ایجاد می‌کند. نقش مهم مدیریت زنجیره تأمین و تاثیر آن بر رشد اقتصادی به دلیل وجود نهادهای درگیر در زنجیره تامین امکان پذیر است که شامل موارد زیر می شود:

پردازنده‌های مواد این شامل شرکت‌هایی می‌شود که مواد خام مانند فلز، لاستیک و چوب را از منابع طبیعی پردازش می‌کنند.

تولید کنندگان:

اینها شرکت‌هایی هستند که محصولات موجود برای فروش را ایجاد می‌کنند و مواد خام را به محصولاتی برای استفاده مصرف کننده تبدیل می‌کنند. همه زنجیره‌های تامین محصولات فیزیکی تولید نمی‌کنند. به عنوان مثال، در بخش انرژی، تولیدکنندگان انرژی از مواد خام مانند زغال سنگ برای تولید نوعی انرژی برای مصرف استفاده می‌کنند.

فروشندگان:

محصولات را به حلقه بعدی در زنجیره تامین می‌فروشند. تولیدکنندگان نیز می‌توانند فروشنده باشند.

انبارها:

پس از فروش محصولات، باید آن‌ها را ذخیره کرد. انبارها اغلب در هاب‌های اصلی قرار دارند که در آن افراد درگیر در حلقه بعدی زنجیره تامین می‌توانند آن‌ها را خریداری کرده و به مراکز توزیع ارسال کنند.

شرکت‌های حمل و نقل:

نمونه‌هایی از شرکت‌های حمل و نقل شامل شرکت‌های باربری، کشتی های کانتینری و باربری می‌باشد. در این مرحله از زنجیره تامین، محصولات با یک هدف به سایت دیگری می‌رسند: توزیع محصول بین خرده فروشان.

مراکز توزیع:

مراکز توزیع، تسهیلات منطقه‌ای هستند که محصولاتی را در خود جای می‌دهند که قرار است بین خرده فروشان، عمده فروشان و گاهی مستقیماً بین مصرف کنندگان توزیع شوند. یک مرکز توزیع می‌تواند شامل تاسیسات تبرید برای حفظ محصولات فاسد شدنی باشد.

خرده فروشان:

در انتهای زنجیره تامین، خرده فروشانی قرار دارند که محصولات را مستقیماً به مصرف کنندگان در مراکز خرید، فروشگاه‌ها و آنلاین می فروشند.

توسعه محصول:

این فرآیند معرفی و عرضه محصولات به بازار است. همچنین می‌تواند شامل به روز رسانی یا تمدید یک محصول موجود باشد. توسعه محصول به مواد موجود برای ساخت یک محصول و نبوغ افراد برای طراحی، مهندسی و تعیین هدف و عملکرد یک محصول بستگی دارد.

بازاریابی:

اغلب گفته می‌شود که یک محصول خوب خودش را می‌فروشد. در واقع، سازمان‌ها باید تلاش کنند تا تقاضا برای کالاهای خود را تحریک کنند. این جایی است که بازاریابی وارد می‌شود. استراتژی‌های بازاریابی شامل تبلیغات و ترویج، بسته بندی، قیمت گذاری، قرار دادن محصول، توزیع، و انتخاب مخاطب هدف می‌شود.

عملیات:

یکی از اهداف کلیدی مدیران عملیات اطمینان از عملکرد مؤثر یک کسب و کار برای به حداکثر رساندن بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها است.

توزیع:

این تابع اغلب بخشی از آمیخته بازاریابی در نظر گرفته می‌شود. این فرآیند در دسترس قرار دادن محصولات به کاربران نهایی در بازارهای تجاری و مصرفی، چه از طریق توزیع کنندگان مستقیم یا غیر مستقیم، را توصیف می‌کند.

دارایی و سرمایه گذاری:

این حوزه با بخش‌هایی مانند فروش همکاری می‌کند تا اهداف درآمدی را تعیین کند، پول یا سرمایه به دست آورد و تصمیم بگیرد که چگونه هزینه و سرمایه گذاری کند.

خدمات مشتری:

این عملکرد نقش مهمی در نحوه درک سازمان توسط مشتریان خود دارد. هدف خدمات مشتری ارائه خدمات به مشتریان در طول چرخه حیات خرید است، از ارائه اطلاعاتی که ممکن است به مشتریان در تصمیم گیری آگاهانه کمک کند تا پشتیبانی از سوالات مشتری و عیب یابی مشکلات مشتری.

عوامل ژئوپلیتیک

نیروهای ژئوپلیتیکی می‌توانند عرضه کالاهای جهانی را کاهش دهند و اختلالات مصنوعی در زنجیره تامین ایجاد کنند. اخیراً تحریم‌ها و سرکوب عرضه ریزتراشه‌ها به شرکت‌های چینی، صنعت جهانی نیمه‌رساناها را مختل کرده است. در دنیایی که به شدت به فناوری وابسته است، کمبود جهانی به معنای دسترسی محدود به قطعاتی است که دستگاه‌ها، رایانه‌ها و لوازم الکترونیکی ما را راه‌اندازی می‌کنند. خودروسازان همچنین به دلیل مشکلات موجود در زنجیره تامین جهانی از جمله کمبود ریزتراشه‌ها، کاهش فروش را گزارش کرده‌اند. یکی دیگر از جنبه‌های ژئوپلیتیک که بر مدیریت زنجیره تامین تأثیر می‌گذارد، مالیات و اسناد در بنادر است. هر کشوری قوانین، مقررات و قوانین متفاوتی دارد که اغلب می‌تواند تغییر کند. این بدان معناست که صادرکنندگان و واردکنندگان باید با تغییرات هماهنگ باشند تا اطمینان حاصل شود که محصولات آن‌ها به مقصد مورد نظر خود می‌رسند. از دست دادن اسناد مهم می‌تواند به این معنی باشد که یک محموله از محصولات ممکن است به طور نامحدود در یک بندر بنشیند و ضررهای مالی برای مشاغل ایجاد کند.

سوالات متداول

نقش مدیریت زنجیره تامین در کاهش ریسک و تداوم کسب و کار چیست؟

استراتژی‌های مدیریت زنجیره‌های تامین به شرکت‌ها در شناسایی، بررسی و کاهش تهدیدات احتمالی مانند وقفه در عرضه، مشکلات کیفیت یا شکست‌های انطباق کمک می‌کند. این استراتژی‌ها از عملکرد و نام کسب و کار محافظت می‌کند و گردش کار بدون وقفه را تضمین می‌کند.

چگونه مدیریت زنجیره تامین می تواند مزیت رقابتی را برای کسب و کارها فراهم کند؟

یک زنجیره تامین سریع و واکنشی منجر به ورود سریع‌تر به بازار می شود. از خدمات بهتر برای مشتریان پشتیبانی می‌کند، دسترسی به محصول را افزایش می‌دهد و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. این امر به کسب و کارها نسبت به رقابت خود برتری می‌دهد.

خطرات مرتبط با مدیریت ضعیف زنجیره تامین چیست؟

عدم اجرای مؤثر مدیریت زنجیره تأمین می‌تواند منجر به خطرات جدی شود که بر عملیات، سودآوری و شهرت آن‌ها تأثیر می‌گذارد. برخی از خطرات مرتبط با مدیریت ضعیف زنجیره تامین عبارتند از: افزایش هزینه، اختلال در عملیات، کاهش رضایت مشتری، مسائل موجودی، مشکلات کنترل کیفیت و….