سلامت روان یکی از مهم‌ترین مسائل بهداشتی است که جامعه کنونی با آن مواجه است. در طول دهه‌های گذشته، متخصصان پزشکی درمان‌های روان‌شناختی و روان‌پزشکی مختلفی را برای کمک به افرادی که از بیماری‌های روانی رنج می‌برند، ارائه داده‌اند. یکی از این گونه‌های روان‌درمانی، هنر درمانی بوده که در دهه 1940 به آن توجه ویژه‌ای شد. هنر درمانی درواقع تاکید به این موضوع دارد که هنر و خلاقیت ابزارهای قدرتمندی برای بهبود سلامت و تندرستی هستند. اما دقیقاً چه رابطه‌ای بین  هنر و سلامت روان وجود دارد؟

فعالیت‌های هنری چگونه به سلامت روان کمک می‌کنند؟

هنر‌درمانی را می‌توانیم یک درمان تکمیلی در بیماری‌های روحی و روانی بدانیم. در فعالیت‌های هنری فعالیت ذهنی متمرکز بر یک کار شده که این موضوع موجب آرامش و کاهش تنش‌های عصبی می‌شود. به طور کلی از جمله اثر فعالیت‌های هنر بر سلامت روان به شرح زیر است:

ارتقای روحیه و افزایش انگیزه

فعالیت‌های هنری چون نقاشی، نویسندگی، نواختن موسیقی، گلدوزی، مجسمه‌سازی و… احساسات خوشایند و انرژی مثبت را در افراد ایجاد می کند. هنر‌درمانی می‌تواند روحیه بیمار را افزایش داده و امید و به نوعی انگیزه بهبودی را در او ایجاد کند.

کاهش استرس و اضطراب

فعالیت‌های هنری از جمله روش‌های آرامش بخش و خلاق بوده که در کاهش تنش‌های عصبی چون استرس و اضطراب تاثیر مثبتی دارد. هنر‌درمانی موجب آزادسازی هورمون‌های احساس خوب و آرامش در بدن می‌شوند.

بهبود تمرکز

فعالیت‌های هنری همچون نقاشی، مجسمه‌سازی و نمایشنامه‌نویسی، تمامیت ذهنی و تمرکز را تا حد زیادی افزایش می‌دهند. این فعالیت‌ها به افراد کمک می‌کنند تا توجه خود را به یک کار خاص متمرکز کرده و ذهنشان به دیگر مسائل روزمره که در عین حال منفی و آزار‌دهنده است، منحرف نشود.

بهبود ارتباطات اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس

در فعالیت‌های هنری گروهی، افراد با دیگران در ارتباط هستند و به نوعی تعامل و افزایش توانایی ارتباط با دیگران در آن‌ها تقویت می‌شود. این ارتباطات و تعاملات موجب بهبود روابط اجتماعی در کنار افزایش حس اعتماد به نفس خواهد شد.

تسهیل بیان احساسات

فعالیت‌های هنری به افراد و به خصوص بیماران روحی کمک می‌کند تا احساسات و افکار خود را به طرز ویژه و به صورت خلاقانه بیان کنند. این پروسه به آن‌ها کمک خواهد کرد تا احساساتی که در حالت معمولی برای آن‌ها بیانش دشوار است را بهتر درک کنند.

بهبود کلی سلامت روان

هنر درمانی به طور کلی به بهبود سلامت فیزیکی، روانی و اجتماعی افراد کمک کرده و از همه مهم‌تر به آن‌ها وسیله‌ای خلاقانه برای کنترل و بهبود وضعیت روحی‌شان خواهد داد.

فعالیت‌های هنری به تنهایی برای سلامت روان کافی است؟

• انجام فعالیت‌های هنری ممکن استبه تنهایی برای برخی افراد که مشکلات حاد روحی ندارد کافی باشد، اما همواره توصیه می شود که هنر درمانی به عنوان یک روش درمانی در کنار دیگر شیوه‌ها به کار بسته شود.
• فعالیت‌های هنری می‌تواند به عنوان روش تکمیلی به درمان‌های شیمیایی و روان درمانی باشد و به نوعی عملکرد شناختی، احساسی و روحی را بهبود بخشیده و تسهیل کند.
• هنر درمانی می‌تواند یک وسیله قدرتمند برای ارتباط با خود، محیط و دیگران در نظر گرفته شود که به کاهش احساسات ناخوشایند و منفی، احساس رضایت از زندگی و افزایش سلامت روان را به دنبال داشته باشد.
• در نظر داشته باشید اگر فعالیت‌های هنری را به عنوان روشی برای افزایش سلامت روان در نظر گرفته‌اید، حتما از مشاوران متخصص در این رابطه کمک گرفته تا بهینه‌ترین روش‌های هنر درمانی را به شما معرفی کنند.

هنر درمانی برای چه کسانی مفید‌تر است؟

از جمله افرادی که انجام فعالیت‌های هنری بر سلامت روان آن‌ها تاثیر مثبت مضاعف دارد به قرار زیر است:

• بیماران دارای بیماری‌های مزمن: فعالیت‌های هنری برای افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن چون مالتیپل، اسکلروزیس، ایدز، خود ایمنی و… مفید است. هنر درمانی به آن‌ها کمک خواهد کرد تا استرس و اضطراب بیماری را کاهش داده و کیفیت زندگی خود را افزایش دهند.
• افراد دارای مشکلات روحی: انجام فعالیت‌های هنری تاثیر بسیار مثبتی بر روی افرادی دارد که با مشکلات روحی چون افسردگی، اضطراب و دیگر اختلالات روانی دست و پنجه نرم می‌کنند. درواقع هنر درمانی به آن‌ها کمک می‌کند احساسات خود را به شیوه صحیح بیان کرده و به صورت خلاقانه وضعیت روحی خود را بهبود ببخشند.
• افراد معتاد: یک روش تکمیلی برای افراد معتاد به الکل یا مواد مخدر هنر درمانی است. فعالیت‌های هنری به این افراد کمک می‌کند تا از ابزاری سازنده به نام هنر برای افزایش اعتماد به نفس و بهبود سلامت روان خود استفاده کنند.
• افراد سالمند: هنر درمانی برای افراد سالمند نیز از نظر روحی تاثیر بسیار مثبتی دارد. مشغول شدن به فعالیت‌های هنری به سالمند کمک کرده تا احساس خوشایندی داشته و حتی از تنهایی خود لذت ببرد. همچنین هنر‌ درمانی از زوال عقل و تنش‌های عصبی در سالمندان نیز پیشگیری می‌کند.