سینمای هند جزو مهمترین و پولسازترین صنایع هند است؛ به طوری که در حال حاضر در تعداد فیلمهای تولیدی در یک سال رتبه اول جهان را دارد. فیلمهای سینمای هندی بیش از 3 میلیارد مخاطب در سراسر جهان دارد و همه اینها نشان دهنده اهمیت سینمای هند است. در ادامه این مطلب قصد بررسی روند سینمای هند از گذشته تا امروز را داریم.
آغاز بالیوود
بالیوود ترکیبی از کلمات بمبمئی و هالیوود است. در عموم از لفظ بالیوود برای کل سینمای هند استفاده میشود؛ اما بالیوود مربوط به فیلمهایی است که در بمبی و شمال هند به زبان هندی تولید میشود. در هند به زبانهای گوناگون قومیتی و محلی فیلم سینمایی تولید میشود. در این مطلب اما با توجه به اصطلاح رایج بالیوود را نماد سینمای هند مد نظر قرار میدهیم.
سینما بلافاصله بعد ازفرانسه به هند آمد. در سال 1897 در شهر کلکته تصاویر یک تئاتر صحنهای به صورت فیلم به نمایش درآمد؛ عکاسی از این نمایش عکسهایی گرفت که چند ماه بعد از روی آن یک فیلم ساخت. نمایش فیلمهای کاملا مستند ادامه داشت تا این که مردی به اسم فالکه اولین فیلم سینمایی صامت سینمای هند را ساخت. ساخت این فیلم لحظه تولد بالیوود بود؛ به همین دلیل در تاریخ سینمای هند فالکه لقب پدر سینمای هند را دارد.
ادرشیر ایرانی در سال 1931 اولین فیلم ناطق هند و شش سال بعد اولین فیلم رنگی را ساخت. فیلمهای آن زمان اکثرا ماهیت تاریخی و اسطورهای داشتند. حالا بالیوود شبیه کودکی بود که تازه ایستادن و قدم برداشتن را یاد گرفته است.
در مسیر متلاطم پیشرفت
در دهه 1930 تا 1940 هند درگیر بحرانهایی مثل جنگ جهانی دوم، استقلال طلبی پاکستان و .. شد که باعث ایجاد یک رکود نسبی در سینما شد؛ اما روند ساخت فیلم در این دوران تغییری نکرد و کاخهای فیلم سازی هند در این دوران ساخته شدند. فیلمهای این دوران معمولا تحت تاثیر فضای سیاسی و اجتماعی آن روزهای هند بود. سینمای هند حالا نوجوانی بود که درگیر بحرانهای مختلف شده و سعی میکند هدف خود را پیدا کند.
بلوغ سینمای هند
بعد از پایان درگیریها و در سایه آرامش سیاسی و اقتصادی دهه 1950 سینمای هند به بلوغ رسید و عصر طلایی خود را آغاز کرد. فیلمهای خانوادگی با مضامین عاشقانه و فرم موزیکال به سرعت مورد استقبال مردم قرار گرفت. در آن سالها بود که سینمای جوان هند با فیلم مادر نامزد اسکار شد و در انواع جشنوارهها مثل کن حضور پررنگی داشت. عصر طلایی سینمای هند عصر فیلمهای رمانتیک با چاشنی موزیک و رقص بود.
هند را واقعی ببیند
در همان موقع که در همه فیلمها دختر و پسری رقصان و آوازخوان با هم ازدواج میکردند عدهای از نویسندهها و کارگردانان میخواستند از واقعیت بگویند، میخواستند مشکلات زندگی را مطرح کنند؛ به همین دلیل در دهه 1950 سینمایی موازی با بالیوود و به طور مستقل به وجود آمد که رویکردی واقعی داشت. فیلمهای سینما موازی مورد توجه منتقدین قرار گرفت؛ ولی مخاطب عام هیچ علاقهای به آن نداشت و نتوانست حریف سینمای قوی و تجاری بالیوود شود؛ پس کم فروغ شد و دوباره زیر سایه سینمای رمانتیک و شادخوار هند قرار گرفت.
بالیوود کلاسیک، همان فیلم هندیهای معروفی که میگوییم
آن چیزی که مخاطب ایرانی از سینمای هند میشناسد مربوط به دهه 1970 به بعد است. در زمان سلطه فیلمهای موزیکال و عاشقانه چند فیلمنامه نویس و کارگردان تحت تاثیر آثار پرفروش هالیوود تصمیم گرفتند از ژانر مرسوم فاصله بگیرند. تلفیق ژانرها ورود ژانر اکشن، درام، کمدی و … به آثار هندی با فیلم شاخصی مثل شعله به موفقیت بسیار زیادی رسید و دوران بسیار پر شکوهی در سینمای هند رقم خورد. فیلمهای این دهه همان فیلمهایی است که بازیگر با یک ضربه ده نفر را میکشت، هیچ تیری به قهرمان اصابت نمیکرد و … . رقص و موسیقی هندی هم مکمل ژانرهای جدید، آثار این دهه را در سطح دنیا محبوب و مشهور کرد. امیتا باچان پادشاه سینمای هند هم بازیگر اصلی این فیلمهای تلفیقی بود که به آن فیلمها ماسالا گفته میشود.
بالیوود جدید
در سالهای 1990 افزایش امکانات و توسعه اقتصادی هند جان تازهای به بالیوود داد. سبک فیلمهای ماسالا مدرن شد و بازیگرانی مثل شاهرخخان و سلمان خان، کاجول و … خوش درخشیدند. فیلمهای آن سالها همان فیلم ماسالا اما در سطح استاندادهای جهانی بودند با کلیشههایی که خیلی در ذوق مخاطب نمیزد. حالا سینمای هند در هیبت یک جوان 35 ساله در اوج پختگی و جذابیت به پر تولید ترین سینمای جهان تبدیل شد.
در همان سالها با فیلم زخم دوباره جریان سینمای موازی زنده شد. این بار برخی فیلمهای سینما موازی توانستند موفقیت تجاری کسب کنند، اما باز هم اقبال عمومی متوجه این فیلمها نبود؛ و سلطه فیلمهای ماسالا مدرن ادامه دار شد.
دوره گذار
بالیوود با قهرمانهای پولادین، زنان زیبا، لباسهای رنگی، رقص شاد و موسیقیهای هندی تا همین چند سال پیش هم سلطان قلب مخاطب عام هند بود. محبوبیت بالیوود به قدری زیاد بود که هر جریان مستقل و هنری مثل سینمای موازی به سرعت شکست میخود؛ اما حالا که در دهه 2020 میلادی هستیم اقبال عمومی هندیها هم به سمت فیلمهای مفهومی و واقعی است و هر روز شاهد موفقیت فیلمهای مستقل و غیر تجاری هند هستیم.
