چهارشنبه سوری یکی از جشن‌های باستانی ایرانیان است و از دیرباز در سرتاسر این کشور و در میان هر قوم و قبیله‌ای با آداب‌ورسوم مختلف برگزار می‌شود. این جشن اهورایی در آخرین سه‌شنبه سال برپا می‌گردد، در طی این مراسم مردم به شکل‌های مختلف جشن، پایکوبی و خوشحالی کرده و خود را برای رسیدن عید نوروز آماده می‌کنند. باید اذعان نمود که مراسم‌ها و آیینی که در طی این جشن خجسته برگزار می‌شد به مرور زمان دچار یکسری تغییرات شده و هم‌اکنون بسیاری از مردم به جای انجام این سنت‌های زیبا و قشنگ، کارهای خطرناکی انجام می‌دهند. متأسفانه هرساله جان تعداد بیشماری به خطر می‌افتد و تعداد زیادی از نوجوانان، جوانان و کودکان به دلیل حوادث این مراسم قدیمی جان خود را از دست می‌دهند. به همین سبب هم ما تصمیم گرفتیم در این مطلب ضمن اشاره به سنت‌های قدیمی چهارشنبه سوری، شما را راهنمایی کنیم تا این مراسم را بدون هیچ خطری برگزار کرده و از آن لذت ببرید. لذا در صورت تمایل تا انتها با ما همراه باشید.
آیین چهارشنبه سوری
همان‌طور که در قسمت مقدمه هم به این موضوع اشاره کردیم، چهارشنبه سوری یکی از مراسم‌های خجسته و شادی‌آور باستانی است که در آخرین چهارشنبه سال برگزار می‌شود. در طی این مراسم اغلب اعضای خانواده دور یکدیگر جمع شده و طبق داستان‌ها و روایات یکسری رسوم و سنت‌ها را به جای می‌آورند. تعدادی از این رسوم‌ها و سنت‌ها به شرح زیر است:
- بوته افروزی
معمولاً اعضای خانواده دور هم جمع می‌شوند، در پشت بام منزل خود و یا در فضای آزاد بوته‌های خشک گیاهان را آتش می‌زنند و سپس از روی آن می‌پرند. این مراسم طبق باور گذشتگان کامل بی‌خطر است و افرادی که از روی آتش می‌پرند(همانند داستان سیاوش) از آن جان سالم به در می‌برند، زیرا طبق افسانه‌ها آتش پاک است و کسی را نمی‌سوزاند.
باید خاطرنشان کرد که این سنت امروزه با یکسری تغییرات در بیشتر نقاط کشور برپا می‌شود. هرچند شکل سنتی آن کاملاً تغییر کرده و شکل امروزی آن همراه با خطرات بسیاری است.
- قاشق‌زنی
تقریباً در سال‌های اخیر کمترکسی را می‌توان یافت که به این سنت پایبند باشد، اما در گذشته قاشق‌زنی جزو مراسم‌های مهم بود. در طی آن دختران و پسران جوان چادر سر می‌کردند و ضمن کوبیدن قاشق در کاسه به در خانه دوستان و همسایگان خود می‌رفتند. مردم نیز درون این کاسه‌ها انواع آجیل، شیرینی و شکلات می‌ریختند و داشته‌های خود را با دیگران تقسیم می‌کردند.
این مراسم نیز گاهی جهت به دست آوردن سلامتی افراد بیمار و ناخوش برگزار می‌شد. هرچند دیگر این مراسم برپا نمی‌شود اما می‌توان به شکل‌های دیگر آن را انجام داد. به عنوان مثال می‌توان بسته‌هایی متشکل از آجیل، شیرینی و شکلات تهیه و در این شب میمون به نیازمندان اهدا کرد.
- شاهنامه‌خوانی
در این شب معمولاً مردم با استفاده از بوته‌ها و جوب‌ها آتشی برپا کرده و به دور آن جمع می‌شوند. سپس بزرگ خانواده و یا افرادی که دستی در هنر دارند اشعاری در مورد بهار و آمدن سال جدید می‌خوانند.
لازم به ذکر است که این اشعار اغلب از شاهنامه انتخاب می‌شود و متناسب با حال‌وهوای آن ایام و روزهای نزدیک به عید است.
- مراسمات دیگر
مراسمات دیگری نظیر کوزه شکنی، پخش آش مخصوص، شال اندازی و… نیز در شهرهای ایران برگزار می‌شد. امروزه این مراسم‌ها دیگر طرفدار ندارد و تنها در بعضی از شهرها و روستاها برپا می‌شود.
چگونه چهارشنبه سوری بی‌خطری داشته باشیم؟
هرچند سنت‌های قدیمی چهارشنبه سوری از بین رفته اما بازهم مردم به خجسته بودن این روز اعتقاد دارند و سعی می‌کنند آن را هرچند به شکل مدرن، انجام دهند. در حال حاضر تنها سنتی که از چهارشنبه سوری باقی مانده است، آتش افروزی و پریدن از روی آتش است که متأسفانه به خطرناک‌ترین شکل ممکن انجام می‌شود. ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که نکات زیر را هنگام برپا داشتن مراسم جهارشنبه سوری رعایت کنید تا بدین‌ترتیب شب ایمن، خاطره‌انگیز و خوبی داشته باشید. این نکات عبارت است از:
- چهارشنبه سوری همراه با اعضای خانواده به دور هم جمع شوید و برای یکدیگر شاهنامه بخوانید. این کار ضمن احیای سنت‌های قدیمی، بی‌خطر و ایمن نیز است.
- اگر قصد آتش‌افروزی دارید این کار را حتماً در فضای باز و در ابعاد کوچک انجام دهید.
- حتماً مراقب کودکان خود باشید و وسایل آتش‌زا را در اختیار آنان قرار ندهید.
- از ساختن و استفاده از وسایل آتش‌زای خطرناک اکیداً خودداری نمایید.
- حتماً وسایل ضروری جهت خاموش کردن آتش را همراه خود داشته باشید.
- هرگز زیر درختان آتش روشن نکنید و تاحد ممکن تنه درختان را نسوزانید.
- در صورت بروز هرگونه حادثه آتش‌سوزی در اولین فرصت با آتش‌نشانی تماس بگیرید.
- و…
ما سعی کردیم با ارائه مطلب بالا شما را جهت داشتن چهارشنبه سوری بی‌خطر راهنمایی کنیم. امیدورایم شما پس از مطالعه متن بالا ضمن کسب اطلاعات بیشتر درباره این جشن باستانی و قدیمی، چهارشنبه سوری ایمنی داشته باشید. بی‌شک رعایت نکات مربوط به برگزاری این مراسم سبب خواهد شد که خاطره‌ای شیرین از این روز در ذهن شما ثبت شود.
