تصور کنید یک محتوای جذاب در خصوص بازگشت دلفین‌ها به دریای خزر یا محتواهای مشابه را در بستر اینترنت یا شبکه‌های اجتماعی می‌خوانید؛ اما در انتهای متن با این چالش مواجه می‌شوید که آیا این محتوا صحت دارد یا نه؟ بزرگ‌ترین چالشی که همه مردم با آن مواجه هستند صحت این اطلاعات است. بر اساس داده‌های Google Trends، در اکتبر امسال، علاقه به موضوع اطلاعات نادرست در سراسر جهان به بالاترین حد خود رسیده است.گوگل و یوتیوب به عنوان بزرگ‌ترین موتورهای جستوجوی دنیا همواره در تلاش بودند تا با انتشار اطلاعات نادرست مقابله کنند. علاوه بر تولید، توسعه محصولات و سرویس‌ها سالانه بودجه زیادی را برای کمک به سازمان‌ها و استارت‌آپ‌های فعال در این زمینه اختصاص می‌دهند.
کاربران در فضای وب چگونه جست‌وجو می‌کنند؟
به‌عنوان مثال در نوامبر 2022 شرکت گوگل و یوتیوب 13.5 میلیون دلار به شبکه بین‌المللی بررسی حقایق (International Fact-Checking Network (IFCN)) کمک کردند. این شبکه از 135 سازمان تشکیل شده است که در بیش از 65 کشور فعالیت می‌کند. علاوه بر این شبکه، در اوایل سال 2023 صندوق جهانی بررسی حقایق (The Global Fact Check Fund) افتتاح می‌شود. کارکرد اصلی این صندوق تامین بودجه برای سازمان‌ها و شرکت‌های فعال حقیقت‌سنجی در حوزه دیجیتال است. سازمان‌های حقیقت‌سنجی می‌توانند از این بودجه برای ترکیب فناوری‌های جدید، ایجاد یا گسترش ردپای دیجیتال، بهینه‌سازی ابزارهای راستی‌آزمایی و افزایش ظرفیت بررسی‌های خود استفاده کنند.
سنجش و تایید اطلاعات توسط گوگل و یوتیوب
گوگل و یوتیوب به عنوان پرمخاطب‌ترین پلتفرم‌ها نقش مهمی در تشخیص و ارائه اطلاعات صحیح به کاربران دارند. لیست زیر، مهم‌ترین ابزارهایی است که گوگل و یوتیوب برای کاربران فراهم کرده‌اند.
Fact Check Explorer Tools
روزانه میلیون‌ها مقاله جدید در بستر اینترنت منتشر می‌شود که همه آنها واقعی نیستند و تشخیص محتوای درست از نادرست را برای کابران دشوار کرده است. این ابزار امکان بررسی مقالات و محتواهای منتشر شده در خصوص موضوعی خاص را از منابع مستقل دیگری فراهم می‌کند. برای استفاده از این ابزار باید مراحل زیر را طی کنید:
- وارد لینک Fact Check Explorer Tools شوید.
- کلمه کلیدی مورد نظر را سرچ کنید.
- نتایجی که بعد از جست‌وجو مشاهده می‌شوند بر اساس تاریخ مرتب شده‌اند و شامل موارد زیادی مثل نام سازمانی که بررسی را انجام داده است، رتبه‌بندی ادعاهای مطرح شده و در نهایت نتیجه‌گیری نهایی (درست یا نادرست بودن) است.
برای درک بهتر این موضوع در شکل زیر نتایج مربوط به کلمه “FiFA World Cup” را مشاهده کنید.
جستوجوی تصاویر گوگل
ممکن است شما تصویری در فضای آنلاین مشاهده کنید و نتوانید صحت آن را تایید کنید؛ در این مواقع یکی از بهترین روش‌ها استفاده از ابزار جستوجوی تصاویر گوگل است. این روش که اصطلاحا جستوجوی معکوس تصاویر (reverse image search) هم نامیده می‌شود، اطلاعاتی مثل زمان و آدرسی که اولین بار در فضای وب منتشر شد، صاحب اثر و منتشر کننده، تغییراتی که روی آن اعمال شده است و اینکه با چه هدفی منتشر شده است را ارائه می‌کند. نحوه استفاده از این ابزار در ویندوز، اندروید و آیفون اندکی متفاوت است اما برای استفاده از این ابزار نیاز به تصویر یا لینک آن دارید.
پانل‌های بررسی واقعیت در YouTube در بالای نتایج جست‌وجو برای پرسش‌های مربوط به یک ادعای خاص ظاهر می‌شوند و به بینندگان کمک می‌کنند زمینه بیشتری را ارائه دهند. این پانل‌ها در شش کشور موجود است و ما در حال کار برای عرضه آنها در بازارهای دیگر هستیم.
در بخش بررسی واقعیت در Google News روی دسکتاپ علاوه بر سرفصل‌ها، اکنون ادعای اصلی ارائه‌شده به‌همراه ارزیابی واقعیت‌سنجی شده از سازمان‌های مستقل را می‌بینید.
Fact Check Explorer ادعاها را از میان 150 هزار بررسی واقعیت از ناشران معتبر جست‌وجو می‌کند.
پنل جستوجوی واقعیت یوتیوب
این ابزار در حال حاضر در شش کشور به‌صورت آزمایشی راه‌اندازی شده است و در حال توسعه به سایر کشورها و زبان‌های دیگر است. این ابزار مشابه ابزار Fact Check Explorer است و برخی از ویدئوهایی که به کاربران نمایش می‌دهد از یک منبع سوم هم آن را اعتبارسنجی می‌کنند.
بررسی واقعیت در یوتیوب چگونه است؟
اگر شخص یا موسسه‌ای موضوع خاصی را در مورد جستوجوی شما را بررسی کرده باشد، متوجه یک داشبورد اطلاعاتی در سمت راست صفحه یوتیوب می‌شوید که به‌عنوان «داشبورد بررسی واقعیت» نام‌گذاری شده است. این داشبورد معمولا حاوی اطلاعات زیر است:
- نام شخص یا موسسه‌ای که بررسی واقعیت را انجام می‌دهد.
- ادعا یا موضوعی که در حال بررسی واقعیت و صحت‌سنجی است.
- بخشی از موضوعی که مورد بررسی است.
- لینک‌داشتن به منبع برای کسب اطلاعات بیشتر.
- اطلاعات مربوط به تاریخ و محل انتشار مقاله بررسی واقعیت.
هنگامی که بررسی‌های واقعی مربوط به چند ناشر انجام می‌شود، چند نتیجه را مشاهده می‌کنید.
اگر برای یک موضوع بررسی واقعیت انجام نشده باشد، علت آن یکی از موارد زیر است:
– موضوع ارزش خبری بالایی ندارد.
– موضوع بیش از حد تازه و بکر است.
– شخص یا نهاد معتبری فرایند صحت‌سنجی را انجام نداده است.
بخش بررسی واقعیت در Google News
گوگل نیوز یکی از محصولات شرکت Google است که برای جست و جو در بین اخبار و منابع خبری توسعه داده شده‌است. اخبار در قسمت top stories نمایش داده می‌شوند که top stories به این دلیل مهم است که نتایج آن بالاتر از تبلیغات Adwords و نتایج ارگانیک دیده می‌شود. گوگل در این بخش علاوه بر اخبار و اطلاعیه‌ها، نتایج اعتبارسنجی از سازمان‌های مستقل هم نمایش داده خواهد شد. البته این ابزار هم در حال حاضر برای دسکتاپ عرضه شده است.
