تاریخچه حسابداری (از پیدایش تا عصر حاضر)
یافتن منشاء هر چیز همیشه جذاب بوده است. فهمیدن نحوه پیدایش هر علم یادگیری آن را جذاب و شناخت را بیشتر می کنند. افراد متخصص در یک حوزه خیلی کنجکاو هستند که تاریخچه علم و تخصص خود را بدانند. یکی از پرکاربردترین علوم در تمام جهان علم حسابداری است که به زندگی و کسب و کارهای زندگی بشتر نظم می دهد. امروزه حتی اگر حسابدار هم نباشیم باز هم با حساب و کتاب سر و کار داریم. در این مقاله می خواهیم با منشاء و تاریخچه علم حسابداری آشنا شویم.
حسابداری (accounting) یک سیستم یکپارچه است که اطلاعات مالی را جمع آوری، دسته بندی، تحلیل و گزارش می دهد تا مدیران، سرمایه گذاران در مقیاس خرد و کلان از آن برای بهبود امور اقتصادی استفاده کنند. دقت و شفافیت در امور حسابداری و مالی باعث رشد و پیشرفت بنگاههای کوچک و بزرگ می شود. در ادامه به بررسی منشاء علم حسابداری می پردازیم.
تمدن هایی که از علم حسابداری استفاده می کردند
در تمام طول تاریخ بشری انسان ها از برای نظم دادن به کارهای خود از حساب و کتاب استفاده می کردند ولی استفاده از آن به صورت علمی به 6000 سال پیش بر می گردد. در ادامه اولین تمدن هایی که از علم حسابداری استفاده کرده اند را شرح می دهیم
حسابداری در عصر سومریان (3600 سال قبل از میلاد)
یکی از نخستین مدارک کشف شده مربوط به علم حسابداری به تمدن سومریان بر می گردد. در آن زمان اعظم ثروت در اختیار فرمانروایان بود. کاهنان وظیفه داشتند که ثروت های حاکمان را سامان دهند. در آن زمان کاهنان وظیفه نگهداری اموال، محاسبه درآمدها، پرداخت دستمزد، تعین موجودی دامها و غلات را بر عده داشتند. آثار باستانی کشف شده نشان می دهد که کارگران در حال دریافت دستمزد هستند.
حسابداری در تمدن باستانی مصریان (5000 سال قبل از میلاد)
مصریان در طرح های ساخت و ساز خود از هزاران نفر استفاده می کردند اداره ی این همه نیرو بدون وجود علم حسابداری امکان پذیر نبوده است. شواهد بسیاری از حساب های بسیار زیاد بر اوراق پاپیروس وجود دارد.
تاریخچه حسابداری در عصر هخامنشی (700 سال قبل از میلاد)
در عصر هخامنشی استفاده از سکه رواج داشت به همین دلیل نظام مالی بر مبنای طلا و نقره بوده است. در زمان هخامنشی حساب و کتاب بسیار منسجم بوده است.
حسابداری در عصر رم و یونان باستان
یونانیان و رومیان باستان برای اموال، درآمدها و هزینه ها از حسابداری پیشرفته استفاده می کردند. در آن زمان افرادی برای اینکار توسط اربابان استخدام می شدند تا حساب و کتاب های خود را نظم دهند.
حسابداری در قرن های 13 و 14
در قرن های سیزدهم و چهاردهم همزمان با توسعه شهرنشینی و افزایش تجارت بین شهری و بین کشوری اقتصاد پولی شکل گرفت. در این زمان کسب کارها و موسسات رشد پیدا کردند به طوریکه اداره آنها به تنهایی توسط یک نفر امکان پذیر نبود به همین دلیل یک نفر به طور ویژه برای امور حسابداری و مالی به کار می گرفتند. در آن زمان با رواج پیدا کدن بدهی اصطلاح های بدهکار و بستانکار رواج پیدا کرد.با تولید کالاهای متنوع حسابداری مبتنی بر جنس نیز شکل گرفت. طبق شواهد تاریخی نخستین دفاتر حسابداری در ایتالیا استفاده می شد.
تاریخچه حسابداری در قرن پانزدهم
در قرن پانزدهم ریاضیدانی به نام لوکا پاچیولی کتابی تالیف کرد که در چند فصل مفاهیم مربوط به حسابداری را شرح داده است. لوکا پاچیولی را پدر علم حسابداری می نامند. کتاب های او به زبان های مختلف ترجمه شده است. سیستم حسابداری دو طرفه او تا قرن 17 در کل اروپا رواج پیدا کرد. به دلیل سادگی اصول، انعطاف پذیری، قابلیت آن در ثبت، انتقال و گزارش اطلاعات بسیار متنوع بعد از قرن شانزده تا زمان حال از سیستم حسابداری دو طرفه استفاده می شود.
حسابداری در عصر انقلاب صنعتی
اروپا در قرن هجدهم دچار تحولات بسیار عظیمی شد. کارخانه های صنعتی رشد پیدا کردند و در کارگاه ها ماشین جای انسان را گرفت. حسابداری با محاسبه بهای تمام شده، سود و زیان و پیش بینی فروش به مدیریت بهتر کارخانه های صنعتی کمک کرد. در این زمان بود که شاخه ای جدید از حسابداری با نام حسابداری صنعتی شکل گرفت. در ادامه حسابداری صنعتی تکامل پیدا کرد و شیوه هایی برای گزارش دهی به مدیریت برای تصمیم گیری درست ایجاد شد که امروزه به عنوان حسابداری مدیریت نامیده می شود.
حسابداری در عصر ظهور بازارهای سرمایه
با شکل گیری بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار ارزش علم حسابداری بیش از پیش بیشتر شد. شرکت ها برای پیوستن به بازارهای بورس باید دارای شفافیت مالی باشند و به طور منظم صورت های مالی آنها منتشر شود. با استفاده از صورت های مالی افراد می توانند شرکت را از نظر سود، جریان های درآمدی و … آگاهی پیدا کنند و در بازار بورس سهام خریداری کنند.
بنیان گذار اصلی علم حسابداری کیست؟
کتاب های غربی موجود بیان می کنند که بنیان گذار اصلی علم حسابداری لوکا پاچیولی می باشد. ولی اگر منابع علمی بررسی شود اولین بار خوارزمی دانشمند ایرانی سیستم دهی به شمارش اعداد را در کتاب های خودش شرح داده است. در واقع لوکا پاچیولی در تالیف کتاب خود از کتب خوارزمی استفاده کرده است. پس می توان گفت که نقطه عطف تاریخچه حسابداری را در کتب خوارزمی باید جستجو کرد.
اولین بار خوارزمی دانشمند ایرانی سیستم دهی به شمارش اعداد مربوط به حسابداری را در کتاب های خودش شرح داده است.
شاخه های حسابداری در عصر حاضر
- حسابداری صنعتی: پیشینه این شاخه از حسابداری در عصر انقلاب صنعتی ریشه دارد. پس از انقلاب صنعتی برای محاسبه بهای تمام شده، محاسبه سود، هزینه های مواد اولیه و… شکل گرفت که هم اکنون نیز برای کسب و کارهای صنعتی و تولیدی کاربرد دارد.
- حسابداری مالی: در این نوع حسابداری هدف اصلی تهیه صورت های مالی است. با بزرگ شدن شرکتها و افزایش مشارکت سهامداران و ایجاد بورس اوراق بهادار به این شاخه از حسابداری احساس نیاز شد. پیدایش حسابداری مالی همزمان با بزرگ شدن شرکت ها و ایجاد بورس اوراق بهادار شکل گرفت.
- حسابداری دولتی: از اواخر قرن نوزدهم دولت ها برای تنظیم و تدوین بودجه مجبور بودند که هزینه ها و درآمدهای خود را ثبت و بر اساس آن برای سال جاری پیش بینی کنند. تاریخچه حسابداری دولتی سابقه ای به اندازه حکومت داری در تمدن های اولیه مانند مصریان، سومریان، هخامنشیان، یونانیان و و رومیان باستان دارد.
- حسابداری مدیریت: در اوخر قرن نوزدهم مدیریت به صورت علمی شکل گرفت. هدف علم مدیریت ایجاد منطق در سازمان برای پیداکردن مناسب تریت و بهینه ترین روش انجام کارها بوده است برای همین خلاصه گزارش، اطلاع از هزینه مواد اولیه، قیمت فروش محصولات و… به مدیریت سازمان ها بسیار کمک می کرد به همین دلیل حسابداری مدیریت شکل گرفت.
- حسابداری منابع انسانی: با تغییر نگرش به منابع انسانی به عنوان یکی از موثرترین عامل در رشد سازمان حسابداری منابع انسانی با تمرکز بر حقوق، پاداش، نگهداشت، آموزش و … شکل گرفت. تاریخچه حسابداری منابع انسانی به ارزشمند شدن منابع انسانی و تغییر نگاه به منابع انسانی به عنوان سرمایه انسانی بر می گردد.
امروزه انجام امور حسابداری بدون وجود نرم افزار امکان پذیر نیست. حسابداری به صورت سنتی بسیار طاقت فرسا و امکان احتمال خطا زیاد است به همین دلیل حتما باید از نرم افزار حسابداری استفاده شود. در این مقاله تاریخچه حسابداری بررسی شد برای کسب اطلاعات بیشتر بر روی لینک های منبع کلیک کنید.
