هر سازمانی برای پیشبرد هدف‌هایش به نیروی انسانی توانمند و متعهد نیاز دارد. توانمندی و تخصص، طی فرآیند گزینش و آموزش قابل دستیابی است اما تعهد و اخلاقیات در سازمان دو طرفه بوده و رعایت کردن این امر هم برای کارفرما و هم کارگران الزامی است. با توجه به تجربه به‌دست‌آمده یکی موارد قابل توجه در بحث حسابداری حقوق و دستمزد، شیوه محاسبه اضافه‌کاری و روزهای تعطیل است. این موضوع بسیار مهم برای حسابدار است.
به دلیل اهمیت این مبحث ما در این گزارش شما را با نحوه محاسبه اضافه‌کاری و تعطیل‌کاری آشنا می‌کنیم.
اضافه‌کاری چیست؟
هرگاه یک کارگر اضافه‌تر از ساعات کار موظف شده در یک روز یا ماه کار کند اضافه‌کاری نامیده می‌شود. زمان کارکرد هر کارگر یا کارمند حداکثر 8 ساعت طی یک روز و حداکثر 44 ساعت طی یک هفته است. ساعات کار برای افرادی که در مشاغل سخت و زیان‌آور کار می‌کنند: حداکثر 6 ساعت طی یک روز و حداکثر 36 ساعت طی یک هفته است.
زمانی اضافه‌کاری محسوب می‌شود که ساعات کارکرد از ساعات کارکرد موظفی در ماه بیشتر باشد و اگه ساعات کارکرد در طول یک ماه کمتر از ساعات موظفی باشد اضافه‌کار محسوب نمی‌شود.
شرایط اضافه‌کاری
شرایط اضافه‌کاری: الف: موافقت کارگر ب: پرداخت ۴۰% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی.
اضافه‌کاری در کارگاه‌ها در دو حالت رخ می‌دهد:
۱- کارگران در ادامه ساعات کار عادی خود بیش از ساعات کار موظفی کار کنند.
۲- کارگران در روزهای تعطیل رسمی سر‌کار حاضر شوند.
بنابراین اگر کارفرما، کارمندی را بیشتر از ساعات کار موظفی، به کار بگیرد باید اضافه‌کاری به او پرداخت کند.
شرایط اضافه‌کاری: الف: موافقت کارگر ب: پرداخت ۴۰% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی.
تعطیل‌کاری
در ماده ۶۲ قانون کار، روز جمعه برای کارگران تعطیل هفتگی است و مزد و مزایا و بیمه روز جمعه باید بدون حضور کارگر در کارگاه پرداخت شود. در ماده ۶۳ نیز تعطیلات رسمی تقویم کشور و ۱۱ اردیبهشت به عنوان روز کارگر برای کارگران تعطیلی با مزد است.
با توجه به قانون کار، اگر کارگر در روزهای تعطیل رسمی کار کند و به جای آن روز دیگری تعطیل نشود باعث افزایش ساعات کار کارگر از مدت ساعات کار موظفی و در نهایت اضافه‌کاری می‌شود.
نحوه محاسبه اضافه‌کاری ماهیانه
در بعضی از مشاغل ساعات کار در روزهای مختلف متفاوت است. مثلا در برخی از موارد ساعات کاری روزانه 8 ساعت یا بیشتر و در هفته 44 ساعت یا بیشتر می‌تواند باشد.
حداقل و حداکثر ساعت‌کار در ماه
ساعت‌کاری هر شغل در ایران، ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه است، این ساعات کاری در شش ماهه اول سال، ۲۲۷ ساعت و در شش ماهه دوم سال، ۲۲۰ ساعت است که در اسفند ماه، ۲۱۲ ساعت خواهد بود.
فرمول محاسبه: روزهای عادی x۲۰/۷ + روزهای جمعه و تعطیلات x ۲۰/۷ + روزهای مرخصی x۲۰/۷
ساعت فعالیت عادی هر شاغل = روزهای هر ماه ۲۰/۷
نحوه محاسبه حقوق نوبت‌کاری
- برای نحوه محاسبه حقوق کارگران در نوبت‌کاری صبح و شب یا عصر و شب به این صورت انجام می‌پذیرد که تعداد ساعت نوبت‌کاری در عدد ۱۱۰ درصد ضرب و نتیجه آن دوباره در ۲۲۰ ساعت ضرب می‌شود. عدد به‌دست‌آمده بر حقوق پایه کارگر تقسیم شده و مبلغ حقوق کارگران در نوبت‌کاری به‌دست‌می‌آید.
- برای نحوه محاسبه حقوق کارگران در نوبت‌کاری که صبح و شب یا عصر و شب به این صورت انجام می‌پذیرد که ساعاتی که کارگر در نوبت‌کاری خود کار کرده است در عدد 115 درصد ضرب و نتیجه آن دوباره با 220 ساعت ضرب شده و عدد به‌دست‌آمده را بر حقوق پایه تقسیم می‌کنیم تا حقوق نوبت‌کاری محاسبه شود.
- برای نحوه محاسبه حقوق کارمندان در نوبت‌کاری صبح و شب یا عصر و شب به این صورت انجام می‌پذیرد که تعداد ساعاتی که در نوبت کاری کار می‌کنند در 122.5 ضرب و نتیجه آن در 220 ساعت دوباره ضرب می‌شود و بر حقوق پایه ماهیانه کارمند، تقسیم می‌شود.
نحوه محاسبه مزایای پایان خدمت و عیدی کارگران
برای محاسبه سنوات تعداد روزهای کارکرد کارمندان را در روزهای یک سال( 365) روز ضرب کرده و آن را بر حقوق پایه تقسیم می‌کنیم. طبق قانون کار، کارفرما موظف به پرداخت مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار برای یک سال کارکرد به کارمندان است.
عیدی در نظر گرفته شده برای یک سال برای کارگران دو برابر حقوق است. اگر عیدی از سه برابر حداقل حقوق همان سال بیشتر شود، روزهای کارکرد ضرب در سه برابر حداقل حقوق پایه و تقسیم بر ۳۶۵ روز سال می‌شود، که این میزان عیدی سالانه کارگر خواهد بود.
چه وجوهی مشمول کسر حق بیمه از فیش حقوق کارگر است؟
حقوق و دستمزد و کارمزدها
اضافه‌کاری‌های شغلی کارگران:
- هر نوع اضافه‌کاری شامل شب‌کاری و نوبت‌کاری
- هر‌گونه اضافه‌کار خارج از مرکز (حق ماموریت)
- هر‌گونه اضافه‌کاری بابت انجام کارهای سخت و زیان‌بار
- هر‌گونه هزینه خواربار و مسکن
- هر‌گونه مزد ایام تعطیل و مرخصی استحقاقی
- هر‌گونه اضافه‌کاری‌های ثابت
- هر‌گونهپاداش به جز مواردی که مشمول کسر حقوق بیمه نیستند.
مبالغی که مشمول کسر حق بیمه نمی‌شود؟
- باز‌خرید ایام مرخصی
- کمک هزینه اولاد
- هزینه سفر و فوق‌العاده ماموریت‌ها
- عیدی و پاداش نهضت سواد‌آموزی
- پاداش افزایش تولید
- خسارت اخراج و مزایای پایان‌کار
بر اساس اجرای قانون نظام پرداخت کردن حق همسر برای تامین اجتماعی الزامی است.
محاسبه حقوق در روزهای تعطیل و رفتن به ماموریت
در کلیه موارد و شرایط پرداخت جمعه‌کاری و روزهای تعطیل امری الزامی بوده و کارفرمایان موظف به پرداخت آن هستند. بدین ترتیب شخصی که در روز تعطیل به ماموریت برود، هم از حق ماموریت و هم از کارکرد روزهای تعطیل برخوردار خواهد شد. همچنین باید یک روز به عنوان روز تعطیل برای کارگر در نظر گرفته شود.
