اگر کارمند هستید و بیمه‌ی تامین اجتماعی، حتما در فیش حقوقی‌تان عنوان حق اولاد را دیده‌اید؛ اما این عبارت دقیقا چیست و چطور در حقوق دریافتی ما محاسبه می‌شود؟
طبق قانون همه کارگرانی که فرزند دارند باید در آخر ماه مبلغی به‌عنوان حق اولاد دریافت کنند. در واقع حق اولاد کمک‌هزینه‌ای است برای تامین مخارج فرزندان کارگرانی که بیمه شده‌اند. حق اولاد هم به زن و هم به مرد تعلق می‌گیرد ولی شروطی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
به فرزندان کارگران بیمه‌شده تا سن 18 سال حق اولاد تعلق می‌گیرد و حتما باید مشغول تحصیل باشند. لازم به ذکر است حق اولاد تنها در صورتی به فرزندان بالای ۱۸ سال تعلق می‌گیرد که آنها منحصراً به تحصیل اشتغال داشته یا در اثر بیماری یا نقص عضو، طبق گواهی کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده ۹۱ این قانون قادر به‌کار نباشند.
علاوه بر این جدا از این‌که والد باید بیمه تامین اجتماعی داشته باشد، برای دریافت حق اولاد لازم است 720 روز سابقه‌ی بیمه داشته باشد. اگر هم زن و مرد هر دو در یک مجموعه مشغول به فعالیت هستند، هر یک به‌صورت جداگانه حق اولاد را دریافت می‌کنند. تا سال 94 حق اولاد فقط به دو فرزند تعلق می‌گرفت اما بعد از آن سقف تعداد فرزند در قانون تنظیم جمعیت و خانواده، اصلاح شد و دیگر از شروط قوانین تامین اجتماعی نیست.
لازم به ذکر است، هرگاه کارگری ازدواج کند، همسر او از ازدواج قبلیش دارای فرزند باشد، کارگر بابت فرزند همسر خود، حق اولاد دریافت نمی‌کند مگر در مورادی که فرزند همسر خود را با رعایت مقررات قانونی به فرزندخواندگی پذیرفته باشد.
حق اولاد را چطور محاسبه کنیم؟
حق اولاد برای هر فرزند معادل حداقل سه روز کاری کارگر در ماه است که پرداخت کمک عائله‌مندی بر عهده کارفرما است و باید در مواقع پرداخت مزد یا حقوق به بیمه شده پرداخت شود. در همه‌ی مواردی که کارگر در مرخصی استعلاجی زایمان باشد که به تأیید سازمان تأمین اجتماعی رسیده باشد بر عهده کارفرما است.
از آن‌جایی که در مقررات، کمک هزینه‌ها مثل مسکن، حق اولاد و … به‌صورت ماهیانه است، لذا کمک هزینه‌ها در ماه‌های ۳۱ روزه یا ۲۹ روزه فرقی ندارند و به‌صورت ماهیانه محاسبه می‌شوند. در همین میان در صورت دریافت‌نکردن حق اولاد یا هر گونه اختلاف یا مسئله در زمینه پرداخت حق اولاد، می‌توانید به مراجع حل اختلاف مراجعه کنید.
حق اولاد در سال 1401 چقدر است؟
در سال 1401حق اولاد برای یک فرزند (معادل ۳ روز حداقل مزد سال ۱۴۰۱)، حدودا 417 هزار تومان، برای دو فرزند (معادل ۶ روز حداقل مزد سال ۱۴۰۱)، حدودا 835 هزار تومان و برای سه فرزند (معادل ۹ روز حداقل مزد سال ۱۴۰۱)، حدودا یک میلیون و 250 هزار تومان است.
نکته: مزایایی مانند بن کارگری، بن مسکن و حق اولاد جزء مزایای شاغل بودن است و ارتباطی با شغل ندارد ولی در بخشنامه مالیاتی اشاره‌ای به مشمول مالیات‌نشدن موارد مذکور وجود ندارد؛ بنابراین حق اولاد یا عائله‌مندی مشمول مالیات می‌شود.
حق اولاد و حق عائله‌مندی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
حق اولاد و حق عائله‌مندی تقریبا معنی برابری دارند و بر اساس ماده‌های قانونی ۸۶ و ۸۷ قانون تامین اجتماعی، این کمک‌هزینه به فرزند یا فرزندان کارگر تعلق گرفته و شامل همسر کارگر نیست. نکته مهمی که باید به آن اشاره کنیم این است که در اغلب منابع، این دو مورد را یکسان در نظر می‌گیرند اما شرایط پرداختی برای هر کدام از این کمک‌هزینه‌ها متفاوت و حق عائله‌مندی برای افراد بازنشسته و از کار افتاده تعیین شده است.
کمک‌هزینه عائله‌مندی به افرادی پرداخت می‌شود که دارای شرایط زیر باشند:
- تمام مردهایی که همسر دائم دارند و در قید حیات هستند و به دلیل بیماری، تصادف و موارد مشابه، قادر به کار نیستند و طبق نظر پزشک معتمد، از کار افتاده حساب می‌شوند.
- همه‌ی بازنشستگان بیمه تامین اجتماعی.
- زنان بازنشسته و از کار افتاده، در صورتی که دارای شرایط زیر باشند، کمک‌هزینه عائله‌مندی به آنها تعلق می‌گیرد:
- نداشتن همسر.
- داشتن فرزند با توجه به شرایط خاص اعلام شده بر طبق جنسیت فرزندان:
- برای فرزندان پسر: کمک‌هزینه عائله‌مندی برای پسران کمتر از سن ۱۸ سال پرداخت می‌شود. برای پسران بالای ۱۸ سال تنها در صورتی پرداخت می‌شود که در حال تحصیل بوده یا به دلیل بیماری و بر اساس تایید کمیسیون پزشکی، امکان کار‌کردن نداشته باشد.
- برای فرزندان دختر: شاغل و متاهل نباشند.
قانون برای پرداخت حق عائله‌مندی به زنان بازنشسته و ازکارافتاده، یک قانون و شرط مهم دیگر نیز تعیین کرده است. تنها در صورتی کمک‌هزینه عائله‌مندی به این زنان پرداخت می‌شود که به‌تنهایی وظیفه سرپرستی از فرزندان خود را داشته و هیچ فردی به آنها کمک نکند، این موضوع باید با ارائه مدارک اثبات شود. در صورتی که زن مستمری‌بگیر یا ازکارافتاده دارای همسری باشد که خود او نیز با تشخیص کمیسیون پزشکی از کار افتاده کلی باشد، این کمک‌هزینه به او نیز تعلق می‌گیرد.
