شاید تا یک دهه‌ی پیش شغل محدود به مکان‌های رسمی و تجاری می‌شد اما در سال‌های اخیر و با افزایش جمعیت و هزینه‌های زندگی، مشاغل جدیدی تحت عنوان مشاغل خانگی رونق گرفته است. یکی از دغدغه‌های فعالان این حوزه نحوه‌ی مالیات کسب‌وکارهای خانگی است که در این نوشته به بررسی این مسئله می‌پردازیم.
کسب‌وکار خانگی چیست؟
فعالیت‌های تجاری که توسط یک شخص یا تیم بدون استفاده از فضای اختصاصی تجاری مانند کارگاه و فروشگاه و درون فضای مسکونی انجام می‌شود، کسب‌وکار خانگی گفته می‌شود. کالا یا خدمت تولیدشده توسط این دسته از مشاغل به بازار مصرف خارج از منزل عرضه شده و در اختیار مشتری هدف قرار می‌گیرد.
دسته‌بندی مشاغل خانگی
مشاغل خانگی در زمینه‌های مختلفی گنجانده شده که عبارت‌اند از صنایع‌دستی و سنتی (سنگ، فلز، نخ، چوب)، تولیدات دامی، کشاورزی و صنایع تبدیلی، تولید، شیلات، محصولات غذایی، فعالیت‌های فرهنگی، چاپ، پوشاک و بافت و نساجی. هرکدام از این دسته‌بندی‌ها دارای چند زیرمجموعه است که برای مشاهده‌ی لیست کامل مشاغل خانگی باید به وب‌سایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مراجعه کنید.
نحوه‌ی فعالیت مشاغل خانگی
فعالیت در کسب‌وکار خانگی به 2 طریق ممکن است که عبارت‌اند از:
- متقاضی مستقل: این دسته از مشاغل کالا یا خدمت را به‌صورت 100 درصد تولید کرده و به بازار مصرف عرضه می‌کند. در این شیوه ارتباطی با کارفرمای خارج از خانه وجود نداشته و صفر تا صد فرایند توسط شخص یا تیم خانگی انجام می‌شود.
- متقاضی وابسته: مشاغل خانگی وابسته به کسب‌وکارهایی گفته می‌شود که فعالیتی مشخص در ازای دریافت کارمزد ثابت یا درصدی برای کارفرمای خارج از منزل انجام می‌شود.
شیوه‌ی ثبت‌نام و اخذ مجوز برای کسب‌وکار خانگی
تا همین چند سال گذشته مجوزی برای کسب‌وکار خانگی وجود نداشت و این دسته از فعالان اقتصادی به طور غیررسمی مشغول تولید کالا یا خدمت بودند. با گسترش مشاغل خانگی و استقبال جامعه از این کسب‌وکار به‌ویژه بانوان خانه‌دار، امکان اعطای مجوز برای این فعالان نیز فراهم شد.
برای اخذ مجوز کسب‌وکار خانگی به‌جز در موارد ضروری، نیازی به مراجعه‌ی حضوری نبوده و ثبت‌نام از طریق سامانه‌های برخط امکان‌پذیر است. وزارت تعاون سامانه‌ای را مختص ثبت‌نام مشاغل خانگی راه‌اندازی کرده که متقاضیان با تکمیل فرم‌ها و ارائه‌ی اطلاعات مربوط به کسب‌وکار خود پس از طی مراحل اداری مجوز مربوطه را دریافت می‌کنند.
در مواردی ممکن است متقاضی نیاز به ارائه‌ی مجوز سایر ارگان‌ها مانند فرهنگ و ارشاد اسلامی، صنعت، معدن و تجارت و یا جهاد کشاورزی باشد که پس از دریافت و ارائه‌ی آن به اداره‌ی تعاون، مجوز صادر می‌شود.
چطور با سرمایه‌ی کم کسب و کار خودمان را راه بیندازیم؟
اهمیت اخذ مجوز برای کسب‌وکار خانگی
اخذ مجوز کسب‌وکار خانگی و انجام فعالیت به‌صورت رسمی مزایای متعددی را شامل می‌شود که در این قسمت به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
- امکان دریافت وام‌های بانکی ویژه‌ی مشاغل خانگی و کوچک با سودهای کم (قرض‌الحسنه).
- دریافت معافیت از عوارض تجاری و اداری تعیین شده از سوی شهرداری‌ها.
- استفاده از بازارهای محلی شهرداری برای عرضه‌ی محصولات تولید شده در منزل.
- عدم نیاز به تغییر کاربری منزل مسکونی.
- برخورداری از حمایت‌ها و معافیت‌های مالیاتی ویژه‌ی کسب‌وکارهای خانگی و کوچک.
- عدم شمول مالیات خانه‌های خالی به واحدهای مسکونی که برای آن مجوز مشاغل خانگی صادر شده است.
مالیات کسب‌وکارهای خانگی چطور محاسبه می‌شود؟
با رسمی شدن فعالیت‌های خانگی و جدی شدن دریافت مالیات از مشاغل در چند سال اخیر، مسئله‌ی مالیات این دسته از مشاغل نیز موردتوجه فعالان این حوزه قرار گرفته و همواره به دنبال کسب اطلاع از شرایط دقیق مالیاتی خود هستند.
مالیات کسب‌وکارهای خانگی
خبر خوب برای شاغلین حوزه‌ی کسب‌وکارهای خانگی این است که طبق اعلام وزارت کار، ازآنجایی‌که مشاغل خانگی غالباً در مقیاس کوچک با سرمایه‌ی اندک و توسط بانوان خانه‌دار یا سرپرست خانواده راه‌اندازی می‌شود، به طور کامل از پرداخت مالیات بر درآمد معاف هستند.
علاوه بر اعطای معافیت مالیات بر درآمد، کسب‌وکارهای خانگی که به‌صورت رسمی و با اخذ مجوزهای لازم مشغول فعالیت باشند، به شیوه‌های مختلف مانند اعطای تسهیلات بانکی، تأمین بیمه‌ی خویش‌فرما و کاهش یا حذف تعرفه‌ی قبض‌های آب، برق و گاز مورد حمایت دولت قرار می‌گیرند.
معافیت از مالیات کسب‌وکار خانگی به این معنا است که فعالان این حوزه نیازی به ثبت اسناد شغلی و فاکتورها و ارائه‌ی آن به سازمان امور مالیاتی نداشته و نگرانی بابت این مسئله نباید داشته باشند.
در سال‌های اخیر با افزایش جمعیت و نیاز به ایجاد ظرفیت‌های جدید اشتغال، کسب‌وکارهای خانگی موردتوجه جامعه به‌ویژه خانم‌های خانه‌دار قرار گرفته است. عدم نیاز به سرمایه‌ی بالا، انجام فعالیت در محل سکونت، بهره‌مندی از وام‌های بانکی کم‌بهره و اعطای معافیت کاملاً مالیاتی از مهم‌ترین ویژگی‌های مشاغل خانگی محسوب می‌شود.
