مالیات، هزینه‌ای است که توسط افراد و موسسات به صورت بلاعوض به دولت پرداخت شود تا علاوه بر تامین هزینه‌های عمومی، زمینه‌های پیشرفت اقتصادی و توسعه زیرساخت‌های عمومی جامعه را تأمین کند و به نوعی می‌توان گفت مالیات یکی از اصلی‌ترین راه‌های درآمد دولت‌هاست. یکی دیگر از فواید مالیات، توزیع عادلانه ثروت در سراسر کشور و بین گروه‌های درآمدی یک جامعه است. اگر سیستم جمع‌آوری و دریافت مالیات به درستی عمل کند فشار از گروه‌های ضعیف و کم درآمد برداشته می‌شود و سطح رفاه این گروه‌ها بیشتر می‌شود. طبیعتا برای اینکه این سیستم بتواند به درستی عمل کند باید قوانین و آیین‌نامه‌های محکمی وجود داشته باشد.آگاهی و تسلط بر این قوانین می‌تواند باعث جلوگیری از ضررهای سنگین مالی برای اشخاص و افراد شود. در کشورهای مختلف با توجه به نوع درآمد افراد جامعه و موسسات دسته‌بندی‌های متفاوتی برای مالیات در نظر می‌گیرند. در کشور ما مالیات‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- مالیات‌های مستقیم
- مالیات‌های غیرمستقیم
مالیات‌های مستقیم
مالیات مستقیم، هزینه‌ای است که کاملا بدون واسطه و به صورت مستقیم از درآمد یا دارایی فرد، توسط سازمان امور مالیاتی کشور دریافت می‌شود. تمامی افراد که در ایران زندگی می‌کنند و دارای کسب و کار هستند و یا اگر در خارج از ایران زندگی می‌کنند اما در ایران درآمد، یا اموالی دارند، ملزم به پرداخت مالیات این بخش از اموال خود هستند. مالیات‌های مستقیم شامل دسته‌بندی زیر می‌شود
1-1 مالیات بر درآمد
مالیات بر درآمد مهمترین نوع مالیات است. بر اساس این قانون مبنای پرداخت، میزان درآمد افراد یا شرکتها است. اما اگر شخص یا شرکتی از چند منبع مختلف درآمد داشته باشد، برای محاسبه مالیات سالانه، دو روش وجود دارد یا مالیات همه درآمدهای مختلف، با هم محاسبه و جمع می‌شود یا مالیات هر کدام از درآمدها به تنهایی محاسبه می‌شود. افراد حقیقی و حقوقی باید میزان درآمد و سود و زیان خود را در یک اظهارنامه مالیاتی به سازمان مالیاتی تحویل دهند. به علاوه اگر فردی در داخل ایران زندگی نکند اما در این کشور درآمد داشته باشد، مشمول پرداخت مالیات خواهد بود. بر اساس قانون مالیات بر درآمد مصوب مجلس شورای اسلامی، مشمولین قانون مالیات بر درآمد عبارتند از:
- کلیه حقوق‌بگیران و مزدبگیران نسبت به حقوق و دستمزد خود.
- کسبه و اصناف و صنعتگران.
- بازرگانان و کسانی که از هر نوع عملیات بازرگانی تحصیل درآمد می‌نمایند.
- صاحبان حرف و مشاغل آزاد از قبیل وکلاء دادگستری – پزشکان – صاحبان دفاتر اسناد رسمی – مهندسین و امثال آنها.
- هر نوع شرکت یا شخصیت حقوقی که مرکز اصلی آن در ایران است نسبت به درآمد خود ولو آن که قسمتی از آن در خارجه تحصیل شده باشد‌و هر نوع شرکت یا شخصیت حقوقی که مرکز اصلی آن در خارجه بوده و در ایران دارای شعبه یا نماینده و امثال آن باشد نسبت به درآمدی که در ایران‌تحصیل می‌نمایند.
- صاحبان مستغلات و املاک مزروعی.
- دارندگان درآمد سهام شرکتهای خارجی و سهم‌الشرکه شرکتهای با مسئولیت محدود خارجی.
- مقاطعه‌کاران و مستأجرین و صاحبان وسایل نقلیه.
- صاحبان درآمد معاملات رهنی و بیع و شرطی و استقراضی و نقل و انتقالات اموال غیر منقول و هر نوع درآمدهای اتفاقی از قبیل لاتار و‌بخت‌آزمایی و شرط‌بندی و حق عضویت در هیأت‌های مدیره و بازرسان شرکتها و غیره.
- هر کس که در ایران اقامت داشته و درآمدی از خارجه تحصیل نماید.
- صاحبان هر نوع درآمدی که به طور مستمر یا اتفاقی در ایران به دست آید اعم ازآن که ساکن ایران باشند یا خارجه.
2-1 مالیات بر دارایی
در این نوع مالیات نکته مهم ثروت کسی است که مسئول پرداخت مالیات می باشد.مهمترین نوع مالیات بر دارایی که حتما شما هم نام آن را شنیده‌اید مالیات بر ارث می باشد به این صورت که شخصی که فوت می کند از اموال و دارایی‌های او که قرار است به وراث برسد مالیات اخذ می‌شود.
مالیات بر ارث بیشترین ضریب مالیاتی را دارد چون فرد زحمتی نکشیده و به دلیل حمایت قانونگذار به او ارثی رسیده است.
این مالیات شامل اموال متوفی پس از کسر بدهی‌ها و هزینه‌های کفن و دفن و واجبات شرعی در حدود متعارف می‌باشد. در واقع دولت از دارایی و ثروت در حال انتقال او مالیات می‌گیرد که میزان آن هم با توجه به قانون مالیات های مستقیم تعیین می‌شود که نسبت به اموال مختلف متفاوت می باشد.
یکی دیگر از انواع مالیات‌ها، مالیات بر حق تمبر است که از طریق الصاق و ابطال تمبر بر اسناد مدارک و برای به رسمیت شناختن آنها از مؤدی دریافت می‌شود.
نهاد صادرکننده سند، مالیات را پرداخت می کند ولی آن را از فرد درخواست کننده سند دریافت می‌کند. مواردی مثل کارت خدمت سربازی گواهینامه رانندگی و اسناد دانشگاهی در این دسته قرار می‌گیرند.
مالیات‌های غیرمستقیم
در واقع این نوع مالیات از طریق واسطه به نفع دولت جمع می‌شود و همچنین نکته‌ای که وجود دارد بر خلاف مالیات مستقیم که پرداخت هزینه بر درآمد، دارایی و سود افراد در نظر گرفته می‌شود در این نوع از مالیات هزینه بر مصرف و فروش محصولات و خدمات اعمال می‌گردد. ماليات‌هایى که پرداخت‌کننده آن مشخص و معين نیست و تحقق ماليات بستگى به يک قسمت از فعاليت‌هاى اقتصادى و عمليات افراد داشته و قابليت انتقال آنها بسيار زياد است. به تعریف دیگر مالیاتی است که به صورت غیرمستقیم بر کالاهای مصرفی اشخاص وضع شده است و از مصرف‌کنندگان دریافت می‌شود و شامل موارد زیر است:
مالیات بر واردات
مالیات بر مصرف و فروش
انواع مالیات های غیرمستقیم
مالیات بر واردات
مالیات بر حقوق گمرکی
مالیات بر سود بازرگانی
مالیات بر حق ثبت سفارش کالا
مالیات بر واردات خودرو
مالیات بر حق ثبت
مالیات بر مصرف و فروش
مالیات بر فرآورده‌های نفتی
مالیات بر تولید الکل طبی و بهداشتی
مالیات بر فروش سیگار
مالیات بر خودرو
مالیات بر نقل و انتقال خودرو
مالیات بر ارزش افزوده
در این از مجله هلومگ برای شما تعریف کلی مالیات و انواع آن را توضیح دادیم و در کنار آن مصداق‌های مالیات مستقیم را نیز بیان کردیم. همچنین در خصوص مالیات غیرمستقیم نیز توضیحاتی ارائه کردیم و آن را با مالیات مستقیم مقایسه کردیم، همچنین گفتیم که مالیات غیرمستقیم نوعی از مالیات است که مستقیما به دولت پرداخت نمی‌شود بلکه توسط واسطه‌ها دریافت شده و در نهایت به دولت منتقل می‌گردد.
