انتخاب رشته یکی از مهم‌ترین کارهایی است که افراد باید بعد از کنکور سراسری انجام دهند. انجام این‌کار آنقدر اهمیت دارد که می‌توان میزان سرنوشت‌ساز بودن آن را با «خوب درس خواندن برای کسب بهترین رتبه کنکور» مقایسه کرد. البته خرافات و باورهای نادرستی نیز در این‌باره وجود دارد که گاه توسط برخی مدرسان کنکور به آن دامن زده می‌شود و دستمایه‌ی سودجویی قرار می‌گیرد.
برای مثال هنوز افرادی پیدا می‌شوند که ادعا می‌کنند می‌شود با رتبه‌ی ده هزار کنکور سراسری در رشته‌ی علوم تجربی و تنها با یک انتخاب رشته‌ی درست، روی صندلی دندانپزشکی روزانه‌ی دانشگاه تهران نشست! البته این توضیح به آن معنا نیست که انتخاب رشته نقش مهمی در سرنوشت تحصیلی داوطلبان ندارد و آنچنان ساده است که هر فردی بدون داشتن آگاهی و تخصص لازم قادر به انجام آن به صورت مؤثر خواهد بود.
در این گزارش قصد داریم شما را به صورت کامل با موضوع مهم و سرنوشت‌ساز انتخاب رشته آشنا کنیم و به سوال «چطور با توجه به رتبه‌مان انتخاب رشته کنیم؟» پاسخ دهیم.
بررسی کارنامه‌ی کنکور سراسری
با اعلام نتایج، زمان بررسی کارنامه‌ی کنکور سراسری فرامی‌رسد. این کارنامه، شامل آمار و ارقام مختلفی است. نمره‌ی خام هر درس، تراز داوطلب در هر درس، نمره‌ی کل، رتبه‌ی کشوری و رتبه در سهمیه از جمله اعدادی هستند که در این برگه با آن‌ها مواجه خواهید شد.
در میان این اطلاعات، رتبه در سهمیه از اهمیت بیشتری برخوردار است و شما باید انتخاب رشته‌ی خود را براساس آن انجام دهید.
چطور انتخاب رشته کنیم؟
پس از بررسی کارنامه، در صورتی که وضعیت شما، «مجاز به انتخاب رشته» است، باید فرآیند انتخاب رشته را آغاز کنید.
برای این کار، دفترچه‌ی راهنمای مربوط به رشته‌ی خود را از سایت سازمان سنجش به نشانی Sanjesh.org دانلود کنید و برگه‌ای نیز به عنوان چرک‌نویس کنار دست خود بگذارید.
هر داوطلب مجاز است حداکثر 150 کد رشته‌محل را از بین کدهای مرتبط با گروه آزمایشی خود، در فرم انتخاب رشته وارد کند. این میزان انتخاب به شما امکان می‌دهد تا بدون نگرانی، رشته‌های موردعلاقه‌ی خود را انتخاب کنید و هر کدام را در جای مناسب بچینید.
فراموش نکنید تنها ملاک انتخاب رشته، علاقه است. بنابراین انتخاب‌های خود را تنها براساس میزان علاقه‌مندی انجام دهید. وارد کردن کد رشته‌محل «روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی» در جایگاه 1 یا 90، هیچ تأثیری در کاهش یا افزایش احتمال قبولی شما در این رشته نخواهد داشت.
پس از این که تمام رشته‌محل‌های مدنظر خود را روی کاغذ یادداشت نوشتید، لازم است آن‌ها را به ترتیب علاقه مرتب کنید. این ترتیب باید به‌گونه‌ای باشد که انتخاب شماره‌ی 1 را به تمام انتخاب‌های پایین‌تر از آن ترجیح دهید. برای مثال اگر یکی از داوطلبان رشته‌ی تجربی «دندانپزشکی دانشگاه تهران» را به عنوان انتخاب شماره‌ی 1 خود در فرم انتخاب رشته وارد کرده است، باید آن را به «پزشکی دانشگاه تهران»، «داندان‌پزشکی دانشگاه شهید بهشتی»، «پزشکی دانشگاه شهید بهشتی» و تمام رشته‌محل‌های دیگر ترجیح دهد.
سازمان سنجش، تا زمانی که تمامی انتخاب‌های مندرج در فرم انتخاب رشته‌ی رتبه‌ی 100 را بررسی نکرده باشد، سراغ فرم انتخاب رشته‌ی رتبه‌ی 101 نمی‌رود.
روند کار نیز بدین صورت است که هنگام رسیدن به فرم انتخاب رشته‌ی رتبه‌ی 100، تمام انتخاب‌های او را به ترتیب از بالا به پایین بررسی می‌کند و از هر کد رشته‌محلی که پیش از آن، ظرفیتش تکمیل شده باشد رد می‌شود. به‌محض رسیدن به اولین کدی که ظرفیت خالی داشته باشد، نرم‌افزار متوقف می‌شود و آن کد را به‌عنوان رشته‌محل قبولی داوطلب اعلام می‌کند.
بنابراین، داوطلب ساکن شهر اصفهان که با رتبه‌ی 200 رشته‌ی انسانی، «حقوق دانشگاه شهرکرد» را در اولویت 24 و «حقوق دانشگاه اصفهان» را در رتبه‌ی 25 وارد کرده است، نباید با فلسفه‌ی «رتبه‌ی من خوب شده است» انتظار قبولی در رشته‌ی حقوق دانشگاه اصفهان را داشته باشد. چرا که سیستم سازمان سنجش، انتخاب‌ها را بر مبنای اولویت بررسی می‌کند.
رشته‌محل‌ها را چطور بچینیم؟
بهتر است چینش کد رشته‌محل‌ها را به این صورت انجام دهید:
1) انتخاب‌های رؤیایی: این بخش 20 تا 30 انتخاب نخست شما را دربرمی‌گیرد. فکر می‌کنید با رتبه‌ای که به دست آورده‌اید، در حالت خوشبینانه کجا پذیرفته خواهید شد؟ آن رشته‌محل‌ها را در این قسمت وارد کنید. اگر رتبه‌ی 3000 تجربی را به دست آورده‌اید، اما به «پزشکی دانشگاه تهران» بیشتر از همه علاقه دارید، بدون نگرانی آن را به‌عنوان انتخاب شماره‌ی 1 خود درنظر بگیرید.
2) انتخاب‌های واقعی: پس از خوش‌بینی، نوبت واقع‌نگری است. 90 تا 100 انتخاب شما باید انتخاب‌هایی باشند که احتمال بالایی برای پذیرفته‌شدن در آن‌ها وجود دارد. بلافاصله پس از آن‌که تمام رشته‌محل‌های رؤیایی خود را وارد کردیم، سراغ رشته‌محل‌های واقع‌نگرانه می‌رویم. برای تکمیل این بخش، می‌توانید از نرم‌افزارهای انتخاب رشته‌ای که به شما می‌گویند داوطلبان سال گذشته، با رتبه‌ی مشابه در چه رشته‌محل‌هایی پذیرفته شده‌اند کمک بگیرید.
3) انتخاب‌های بدبینانه: در نهایت، باید قدری هم بدبین بود! انتخاب‌های باقی‌مانده را برای رشته‌محل‌هایی می‌گذاریم که حتی اگر سنگ هم از آسمان ببارد، ما در آن‌ها پذیرفته خواهیم شد. انتخاب‌های این بخش، با توجه به رتبه‌ی کسب شده توسط هر فرد، متفاوت است. اما به‌طور کلی، بهتر است سهمی از آن را به رشته‌ی نوبت دوم، پیام نور و دانشگاه‌های غیرانتفاعی اختصاص دهید.
انتخاب رشته، علی‌رغم استرسی که برای داوطلبان به‌همراه دارد، کار پیچیده و غیرقابل انجامی نیست. با رعایت مواردی که گفتیم، می‌توانید انتخاب رشته دقیق و موفقی داشته باشد.
