اگر صاحب کسب و کاری باشید می‌دانید که باید اسناد و مدارک مالی‌تان را به‌صورت دوره‌ای و در قالب اظهارنامه به کارشناس‌های مالیاتی ارائه کنید. کارشناس‌ها هم بعد از بررسی اظهارنامه‌ها، میزان مالیاتی که به درآمد شما تعلق می‌گیرد را محاسبه می‌کنند. در این بین اگر سند و مدرکی را ارائه نکرده باشید یا اسنادتان مشکلی داشته باشد، ممیز مالیاتی می‌تواند مالیات دیگری برای شما محاسبه و لحاظ کند که به آن مالیات علی‌الراس می‌گویند. در این گزارش با جزئیات این مالیات آشنا می‌شویم.
مالیات علی الراس چه زمانی به ما تعلق می‌گیرد؟
در صورتی که مالیات علی‌الراس شود، شرکت موظف به پرداخت ۳۰ درصد مالیات به‌عنوان جریمه است.
همان‌طور که اشاره شد، مالیات علی‌الراس به مالیاتی می‌گوییم که مبنای آن اسناد و مدارک ما باشد. این نوع مالیات در سه حالت به فرد تعلق می‌گیرد که در ادامه آن را توضیح می‌دهیم. شرایطی را در نظر بگیرید که اظهارنامه‌ی خود را به‌موقع ارائه نکرده‌اید یا ناقص ارائه کرده‌اید یا بعد از دریافت نامه‌ی کتبی، مدارکتان را تحویل نداده‌اید. در این وضعیت به احتمال زیاد به شما مالیات علی‌الراس تعلق می‌گیرد.
به‌عبارت دیگر افراد باید تا آخرین روز خرداد ماه سال بعد دوره مالیاتی اظهارنامه مالیاتی خود و عملکرد سال‌شان را برای اداره امور مالیاتی ارسال کنند؛ در غیر این صورت مالیات‌های این اشخاص مشمول علی‌الراس و جریمه می‌شود. در صورتی که مالیات علی‌الراس شود، شرکت موظف به پرداخت ۳۰ درصد مالیات به‌عنوان جریمه است. این جریمه قابل بخشش نیست و از شرکتی که در ارسال ترازنامه اظهارنامه خود کوتاهی کرده است، گرفته می‌شود.
مالیات علی الراس را چطور محاسبه می‌کنند؟
برای محاسبه مالیات یک سازمان، میزان خریدها استعلام می‌شود و زمانی که درآمد مشخص شد، کارشناس‌های مالیاتی آنها را به دوره‌های سه ماهه تقسیم می‌کنند و میزان مالیات مشخص می‌شود. در این بین اگر ممیز مالیاتی بگوید میزان اسناد و مدارک برای تعیین مالیات کافی نیست، محاسبه را به‌صورت علی‌الراس شروع می‌کند. در واقع ممیزان مالیاتی مالیات علی‌الراس را به کمک ضرایب مالیات علی‌الراس حساب می‌کنند. بنابراین حاصل ضرب قرائن مالیاتی در ضرایب مالیاتی درآمد، مالیات مودی مالیاتی را به ما می‌دهد.
ممیز مالیاتی چطور اظهارنامه‌ها را بررسی می‌کند؟
- ممیز مالیاتی همه دفاتر و اسناد و مدارک را بررسی می‌کند و اگر هیچ‌گونه تخلف یا خطایی را تشخیص نداد و همه‌چیز قانونی بود، مالیات را تعیین می‌کند.
- ممیز مالیاتی در اسناد و مدارک اشکالاتی را مشاهده می‌کند که احتمالا دلیل آن ناقص بودن مدارک یا احراز تخلف است. در این وضعیت به دلیل رعایت‌نکردن مراحل قانونی، اسناد و مدارک فاقد اعتبار تشخیص داده می شود و مالیات بر اساس مالیات علی‌الراس شناسایی می‌شود.
- حالت سوم حالتی است که هیچ‌کدام از مدارک قابلیت رسیدگی ندارند و ممیز مالیاتی قضاوت در مورد موضوع و تعیین میزان مالیات را یه یک هیئت سه نفره واگذار می‌کند.
نکته مهم: در قانون مالیات‌های مستقیم که در تاریخ ۳۱ تیر ماه سال ۱۳۹۴ به تصویب رسید و در ماده ۹۷ این قانون‌ها، قوانین مربوط به مالیات علی‌الراس تغییر کرده و روش تعیین آن از ماده قانونی حذف شده است. در تبصره قانون مالیات‌های مستقیم ماده 97 عنوان شده است است که «سازمان امور مالیاتی کشور موظف است حداکثر ظرف مدت سه سال از تاریخ ابلاغ این قانون (1394.4.31)، بانک اطلاعات مربوط به نظام جامع مالیاتی را در سراسر کشور مستقر و فعال کند.» به این ترتیب در حال حاضر، اظهارنامه مالیاتی که توسط مودیان در سامانه مودیان ارائه می‌شود، مبنای اصلی تصمیم‌گیری کارشناسان سازمان امور مالیاتی خواهد بود. به همین دلیل ارائه یک اظهارنامه کامل اهمیت بسیار بیشتری پیدا کرده است.
