قند اسپارتام یکی از پرکاربردترین شیرین‌کننده‌های مصنوعی در دنیا است. با ورود نوشابه‌های زیرو و رژیمی به بازار مواد خوراکی در دنیا، افراد زیادی به خریدن و خوردن آنها روی آوردند. یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث مصرف زیاد نوشابه‌های رژیمی در دنیا شده است، تصور همگان درباره سالم بودن آنها است. تصوری که بیشتر مردم از این نوشابه‌ها دارند، ماده‌ای بدون قند طبیعی است که باعث چاق شدن آنها نمی‌شود.
این نکته به‌ویژه برای کسانی که زمینه دچار شدن به بیماری دیابت را دارند، دارای اهمیت بیشتری است. اما نوشابه‌های رژیمی چه ضررهایی دارد و فایده‌های آن بیشتر است یا ضررهای آن؟
قند اسپارتام چیست؟
قند مصنوعی اسپارتام نوعی شیرین‌کننده مصنوعی است که جایگزینی برای قند طبیعی شده است. این ماده برای شیرین کردن مواد خوراکی رژیمی استفاده می‌شود. اسپارتام 200 برابر شیرین‌تر از شکر است، پس مقدار کمی از آن می‌تواند حجم بالایی از مواد خوراکی را شیرین کند. پس از هضم این قند در بدن، بخشی از آن به متانول تبدیل می‌شود. از تجزیه متانول ماده‌ای به نام فرمالدئید تولید می‌شود که ماده‌ای سرطان‌زا است.
البته این مشکل زمانی روی می‌دهد که تولید متانول در بدن از اندازه خاصی فراتر رود. توجه داشته باشید که خوردن مواد دیگری مانند میوه، آب‌میوه، نوشیدنی‌های تخمیری و برخی سبزی‌ها هم منجر به تولید متانول در بدن می‌شود. تولید مقدار کم متانول ضرری برای شما ندارد، اما مقدار زیاد آن برای سلامتی همگان خطرناک است.
از زمان ورود این قند به دنیای خوراکی‌ها، غوغای زیادی بر سر مضر بودن یا بی‌ضرر بودن آن بر پا شده است. اما آیا مقدار قند اسپارتام در بدن شما به‌اندازه‌ای می‌رسد که باعث تولید متانول زیاد و در نتیجه، ایجاد سرطان شود؟
مقدار خطرناک مصرف قند اسپارتام
یک قوطی نوشابه رژیمی دارای 185 میلی‌گرم قند مصنوعی اسپارتام است. یک انسان 68 کیلویی باید 18 قوطی نوشابه رژیمی در یک روز مصرف کند تا مقدار این قند در بدن او از اندازه مجاز بالاتر رود. مصرف بالاتر از این اندازه شما را وارد فاز خطرناک مصرف اسپارتام می‌کند. اما کدام انسان 68 کیلویی در روز 18 قوطی نوشابه رژیمی مصرف می‌کند؟
قند اسپارتام از دیدگاه سازمان‌های غذا و داروی دنیا
تاکنون سازمان‌های زیادی قند مصنوعی اسپارتام را تایید کرده‌اند. این سازمان‌ها مقدار معقول مصرف اسپارتام را برای بدن موجودات زیان‌آور نمی‌بینند:
- سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA).
- سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد.
- سازمان بهداشت جهانی.
- انجمن قلب آمریکا.
- انجمن رژیم غذایی آمریکا.
قند اسپارتام باعث چه بیماری‌هایی می‌شود؟
بسیاری از فعالان حوزه سلامت ادعا می‌کنند بین اسپارتام و بیماری‌های مختلف ارتباط موثری وجود دارد. البته هنوز هیچ پژوهش تاییدشده‌ای در اثبات این ادعا ارائه نشده و بیشتر این ادعاها بر پایه حدس و گمان است. نام برخی از این بیماری‌ها را بدانید:
- سرطان.
- تشنج.
- سردرد.
- اختلال بیش‌فعالی.
- بالا رفتن وزن.
- مشکلات مادرزادی.
- سرگیجه.
- زوال عقل.
- لوپوس.
خوراکی‌های دارای قند اسپارتام
قند مصنوعی اسپارتام را در خوراکی‌های گوناگونی می‌توانید بیابید:
- نوشابه‌های رژیمی و زیرو.
- آدامس‌های رژیمی.
- بستنی‌های بدون قند.
- آب‌میوه‌های کم‌کالری.
- آب‌نبات‌های بدون قند.
- قطره‌های ضد سرفه.
نکته‌های مهم درباره نوشابه‌های رژیمی
نوشابه‌های زیرو و رژیمی کالری کمی دارند، اما باعث کاهش وزن نمی‌شوند. برخی از تاثیرات این نوشابه‌ها را بر بدن خود را بدانید:
اشتهای شما را افزایش می‌دهند
نوشابه‌های رژیمی هورمون‌های گرسنگی را تحریک می‌کنند و باعث بیشتر شدن اشتها می‌شوند.
2. گول‌زننده هستند
در مصرف نوشابه رژیمی این تصور برای شما پیش می‌آید که قندی مصرف نکرده‌اید، پس می‌توانید از خوراکی‌های شیرین استفاده کنید. همین نکته ممکن است باعث چاقی شما شود.
3. در اثر تولید متانول کالری آزاد می‌کنند
قند اسپارتام در بدن شما تبدیل به متانول و آمینواسید می‌شود. در روند تبدیل اسپارتام به این دو ماده کالری آزاد می‌شود. در واقع، بدون کالری بودن این قند مصنوعی نکته درستی نیست.
ضررهای احتمالی نوشابه‌های زیرو
برخلاف همه سروصداها درباره بیماری‌زا بودن اسپارتام، هنوز هیچ پژوهشی با اطمینان زیان‌آور بودن مقدار کم این ماده را ثابت نکرده است. البته نوشابه‌های زیرو و رژیمی غیر از اسپارتام، دارای مواد دیگری مانند کافئین هم هستند. کافئین در نوشابه‌های معمولی کوکا و پپسی هم وجود دارد، اما مقدار آن کمتر از نوشابه‌های زیرو و رژیمی است. خوردن مقدار کم کافئین تاثیر مخربی روی بدن شما ندارد. اگرچه برخی افراد به خوردن کافئین کم نیز حساس هستند که باید از خوردن نوشابه خودداری کنند.
برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند نوشیدنی‌هایی که با شیرین‌کننده‌های مصنوعی شیرین می‌شوند خطر دچار شدن به بیماری‌های قلبی را در میان زنانی که سابقه این بیماری را ندارند، بیشتر کرده است. همچنین گفته می‌شود کسانی که در هفته بیشتر از 7 لیوان نوشابه رژیمی می‌نوشند، دو برابر بیشتر در خطر دچار شدن به بیماری‌های کلیه قرار می‌گیرند. همچنین گفته می‌شود مصرف مداوم نوشابه‌های زیرو و رژیمی خطر پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
هنوز هیچ سازمانی به‌طور قاطع اعلام نکرده مصرف قند اسپارتام خطرناک است. اما عاقلانه است تا به نتیجه رسیدن این پژوهش‌ها، جانب احتیاط را رعایت کنید. به همین منظور، عاقلانه است مصرف نوشابه‌های رژیمی و زیرو که به نظر خطرناک می‌رسند را در رژیم غذایی خود محدود کنید. به‌جای این دسته نوشیدنی‌ها، نوشیدنی‌هایی را جایگزین کنید که خطری برای بدن شما ندارند.
